|
Νοόσφαιρα. Η σφαίρα αλληλεπίδρασης φύσης και κοινωνίας, στα όρια της οποίας η λογική δραστηριότητα του ανθρώπου γίνεται ο κύριος καθοριστικός παράγοντας της ανάπτυξης. (Για την υποδήλωση της σφαίρας αυτής χρησιμοποιούν επίσης τους παρόμοιους όρους τεχνόσφαιρα, ανθρωπόσφαιρα, κοινωνιόσφαιρα). Την έννοια της Νοόσφαιρας, ως ιδεατού «σκεπτόμενου» περικαλύμματος, που περιβάλλει τη Γη και που ο σχηματισμός του συνδέεται με την εμφάνιση και ανάπτυξη της ανθρώπινης συνείδησης, εισήγαγαν στις αρχές του 20ου αι. οι Π. Τεγιάρ ντε Σαρντέν[1] και Ε. Λερουά. Ο Βερνάντσκι[2] έδωσε στον όρο υλικό περιεχόμενο: η Νοόσφαιρα είναι ένα νέο ανώτατο στάδιο της βιόσφαιρας που συνδέεται με την εμφάνιση και την ανάπτυξη μέσα σ’ αυτή της ανθρωπότητας. Η ανθρωπότητα, γνωρίζοντας τους νόμους της φύσης και τελειοποιώντας την τεχνική, αρχίζει να ασκεί καθοριστική επίδραση στις διαδικασίες που συντελούνται στο τμήμα της Γης που βρίσκεται κάτω από την επιρροή της (και συνεπώς και στο χώρο που περιβάλλει τη Γη), επιφέροντάς του βαθιές αλλαγές με τη δράση της. Η διαμόρφωση και η ανάπτυξης της ανθρωπότητας, ως νέας δύναμης που μεταμορφώνει τη φύση, εκφράστηκε με την εμφάνιση νέων μορφών ανταλλαγής της ύλης και της ενέργειας μεταξύ φύσης και κοινωνίας, με την ολοένα αυξανόμενη βιογεωχημική και τις άλλες επιδράσεις του ανθρώπου επί της βιόσφαιρας. Από τότε που η Νοόσφαιρα εμφανίστηκε στον πλανήτη (ως έκφραση της γνώσης και δράσης του ανθρώπου) παρουσιάζει μια τάση για συνεχή διεύρυνση. Έτσι μετατράπηκε σ’ ένα ιδιότυπο δομικό στοιχείο του Σύμπαντος, που διακρίνεται από το ότι κατακτά κοινωνικά τη φύση. Στην έννοια της Νοόσφαιρας υπογραμμίζεται η ανάγκη μιας λογικής οργάνωσης αλληλεπίδρασης κοινωνίας και φύσης (δηλαδή μιας οργάνωσης που να ανταποκρίνεται στις απαιτήσεις της αναπτυσσόμενης ανθρωπότητας), σε αντίθεση με την αυθόρμητη και αρπακτική στάση απέναντι στη φύση, που οδηγεί στην καταστροφή του περιβάλλοντος. Δεδομένου ότι ο χαρακτήρας της στάσης της κοινωνίας απέναντι στη φύση καθορίζεται όχι μόνον από την επιστημονικοτεχνική στάθμη, αλλά και από το κοινωνικό καθεστώς, η συνειδητή διαμόρφωση της Νοόσφαιρας συνδέεται οργανικά με την εμφάνιση του κομμουνιστικού (αταξικού και ακρατικού) κοινωνικοοικονομικού σχηματισμού, που δημιουργεί τις προϋποθέσεις για τη μετατροπή των γνώσεων που έχει συσσωρεύσει η ανθρωπότητα σε υλική δύναμη, η οποία θα μεταμορφώνει ορθολογικά το φυσικό περιβάλλον.[3]
Θεώρηση Φ. Βώρου ______________________________ Επιστροφή στον Ιστότοπος Κιατίπη [1] Τεγιάρ νετ Σαρντέν Π., «Το φαινόμενο του ανθρώπου» [2] Βερνάντσκι Β. Ι., «Η χημική δομή βιόσφαιρας της Γης και του περιβάλλοντος της». Του ιδίου: «Συλλογισμοί ενός φυσιοδίφη» [3] Α. Φ. Ηλίτσεφ – Π. Η. Φεντοσέγιεφ: «Φιλοσοφικό Εγκυκλοπαιδικό Λεξικό», λήμμα Νοόσφαιρα, Τόμος 4ος.
|