Θα προσπαθήσω να μετατρέψω μια προφορική ομιλία σε γραπτό κείμενο, πράγμα που δεν είναι πάντα πολύ εύκολο. Ένα γραπτό κείμενο πάντα περιορίζει τον αυθόρμητο χαρακτήρα του προφορικού λόγου και την ελευθερία που χρειάζεται η κουβέντα για να αποτελέσει το πρωτογενές στάδιο οιασδήποτε δημιουργίας. Ας είναι όμως….

Δεν θα μιλήσω συνολικά για την παγκόσμια οικονομία, παρ’όλες τις ενδιαφέρουσες αλλά και  επώδυνες εξελίξεις. Θα επικεντρωθώ στη μικρή Κύπρο, που επίσης παρουσιάζει επικίνδυνους κραδασμούς.

Έχω την αίσθηση ότι βρισκόμαστε σε σημείο καμπής και γινόμαστε μάρτυρες βαθιών μεταβολών, που η κοινωνία και το πολιτικό σύστημα αδυνατούν να κατανοήσουν  και πολύ περισσότερο να αντιδράσουν αποτελεσματικά. Οι μεταβολές αυτές περιστρέφονται - όπως τουλάχιστον εμφανίζονται στο δημόσιο διάλογο - ως θέματα συζήτησης γύρω από δύο άξονες, το Κυπριακό και την Οικονομία.

Σε διπλωματικό επίπεδο το Κυπριακό βρίσκεται σε τέλμα. Η παγίωση όμως των τετελεσμένων δεν έχει «αποτελματωθεί». Η κατάσταση στα κατεχόμενα είναι γνωστή και δεν χρειάζεται ιδιαίτερη αναφορά. Παράλληλα, στη δική μας πλευρά καταγράφεται μια πλήρης απουσία ενδογενών δυνάμεων που να λειτουργούν θετικά προς την κατεύθυνση της επανένωσης. Δυστυχώς έχει εμπεδωθεί στη συνείδηση του κόσμου ότι ο μόνιμος διαχωρισμός είναι πλέον αναπόφευκτος.

Είναι βέβαια δυνατόν να σημειωθούν εξελίξεις, είτε λόγω μιας ενδεχόμενης ώθησης της ευρωπαϊκής προοπτικής της Τουρκίας, είτε εξαιτίας μιας κρίσης γύρω από το ζήτημα του φυσικού αερίου. Ωστόσο, η κατάσταση επί του εδάφους και οι τάσεις μέσα στην κοινή γνώμη είναι τέτοιες, που δικαιολογούν την εκτίμηση ότι η επόμενη πενταετία θα είναι κατά πάσα πιθανότητα η πενταετία της διχοτόμησης, ανεξάρτητα από το όνομα που θα δοθεί στη νέα κατάσταση πραγμάτων.

Στον τομέα της οικονομίας  η κοινωνία βρίσκεται αντιμέτωπη με πρωτόγνωρα φαινόμενα. Για πρώτη φορά μεταπολεμικά πλανάται το  φάσμα της χρεοκοπίας και της επιβολής σκληρών μέτρων λιτότητας.

Τι έχει αλλάξει ;

Η κυπριακή οικονομία λειτουργεί πλέον σ’ ένα παγκοσμιοποιημένο σύστημα και ανήκει στη νομισματική ένωση του ευρώ. Η πολιτική και οικονομική ελίτ, από τη δεξιά μέχρι την αριστερή άκρη του ιδεολογικού φάσματος, έχουν ως διακηρυγμένη οικονομική πολιτική τη διατήρηση και επέκταση της Κύπρου ως διεθνούς χρηματοπιστωτικού κέντρου.

Αυτά τα δεδομένα υποδηλούν ορισμένες αναγκαιότητες:

1)   Τη μακροοικονομική και χρηματοπιστωτική σταθερότητα, όπως και τις χαμηλές φορολογίες. (Ο εταιρικός φόρος ήδη διατηρείται χαμηλά, στο 10%).

2)   Την εξάλειψη των δημοσιονομικών ελλειμμάτων (δηλαδή τη χαλιναγώγηση των κρατικών δαπανών).

3)   Μεγάλο τραπεζικό σύστημα με όλους τους κινδύνους που αυτό συνεπάγεται. ( Ήδη το ενεργητικό των τραπεζών είναι 7 – 8 φορές μεγαλύτερο από το κυπριακό ΑΕΠ).

4)   Ευλύγιστη αγορά εργασίας αφού το εργαλείο της υποτίμησης του νομίσματος δε υφίσταται πλέον.

Τι όμως έχει συμβεί τα τελευταία χρόνια;

Η εύκολη απάντηση είναι η εκδήλωση της οικονομικής κρίσης. Ωστόσο αυτό αποτελεί μόνο τη μια πλευρά της εξίσωσης.

Ως χρηματοπιστωτικό κέντρο η Κύπρος κατάφερε να προσελκύσει σημαντικά ποσά  υπό τη μορφή ξένων καταθέσεων στο τραπεζικό σύστημα. Αυτή η εισροή κεφαλαίων δημιούργησε μια υπερβάλλουσα ρευστότητα που διευκόλυνε την πιστωτική επέκταση των τραπεζών, όπως και την επέκταση τους στο εξωτερικό. Ταυτόχρονα η υιοθέτηση του ευρώ οδηγούσε προς την ίδια κατεύθυνση μέσω της μείωσης των επιτοκίων. Ως αποτέλεσμα, ο δημόσιος τομέας εξεύρισκε εύκολη χρηματοδότηση των ελλειμμάτων του, ενώ ο ιδιωτικός τομέας κατέληξε να είναι αισθητά υπερχρεωμένος. Η κατάσταση αυτή αντανακλάται σε συνεχή ελλείμματα στο εξωτερικό ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών, που επίσης υποδηλώνουν απώλεια ανταγωνιστικότητας.

Η κυπριακή οικονομική κρίση εντοπίζεται σήμερα σε τρία επίπεδα:

1)   Στη δημοσιονομική ανισορροπία, που προέρχεται από την ενδημική αδυναμία του πολιτικού συστήματος να ελέγξει τις δαπάνες, ιδιαίτερα στις περιόδους της ευφορίας.

2)   Στη φούσκα των ακινήτων που είχε ξεκινήσει πριν από το 2008.

3)   Στην τραπεζική κρίση που οφείλεται στη μεγάλη πιστωτική επέκταση στην Κύπρο και το εξωτερικό, και στο κούρεμα του ελληνικού χρέους.

Δεδομένου ότι η Κύπρος είναι πια αποκλεισμένη από τις διεθνείς αγορές χρηματοδότησης, μια περίοδος αυστηρής λιτότητας ευρίσκεται προ των πυλών. Ήδη η αγορά προβαίνει σε μια σχετική διόρθωση που λαμβάνει τη μορφή της ανεργίας και της πίεσης επί των μισθών και των εισοδημάτων. Ο δημόσιος τομέας που βρίσκεται στα χέρια των πολιτικών καλείται να ισοσκελίσει τον προϋπολογισμό, μειώνοντας μισθούς, συντάξεις και κοινωνικές παροχές, αλλά και αυξάνοντας τη φορολογία.

Το ζητούμενο τώρα δεν είναι δυστυχώς η αποφυγή της λιτότητας αλλά η ελάφρυνση των πιο κοινωνικά απάνθρωπων διαστάσεων της

26.9.2012 Εστιατόριο Δήμου