Γράφει ο Γιώργος Κουμουλλής

Καθηγητής, Οικονομολόγος

Πρώην Senior Liaison Officer Πανεπιστημίου Warwick

22.8.2012 - Οι καταστροφικές συνέπειες των δημοψηφισμάτων του1920 και του 2004

Tο 1920 η Ελλάδα οργάνωσε το πρώτο στην ιστορία της δημοψήφισμα. Εκείνο το έτος πέθανε απρόσμενα ο βασιλιάς Αλέξανδρος, οπότε τέθηκε θέμα επιστροφής του πατέρα του, Κωνσταντίνου Α', ο οποίος, μετά από τελεσίγραφο των συμμάχων αναγκάστηκε να εγκαταλείψει τον θρόνο το 1917 και αυτοεξορίστηκε. Ο Κωνσταντίνος είχε παντρευτεί την αδελφή του Κάιζερ, ο οποίος του είχε απονείμει και τον βαθμό του στρατάρχη του γερμανικού στρατού.

Θα ήτανε σχήμα οξύμωρο η Ελλάδα να πολεμά στο πλάι των Αγγλογάλλων με έναν γερμανόφιλο βασιλιά. Στο δημοψήφισμα, λοιπόν, του 1920 εγκρίνεται πανηγυρικά η επάνοδος του βασιλιά Κωνσταντίνου, κάτι που προκαλεί την οργή και απογοήτευση στους συμμάχους. Ο τότε πρωθυπουργός της Μεγάλης Βρετανίας, ο Λόυδ Τζωρτζ, που διοικούσε ουσιαστικά τον ελληνικό στρατό στη Μ. Ασία, εκνευρίστηκε αφάνταστα όταν έμαθε το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος και χαρακτήρισε τους Έλληνες αχάριστους και ανόητους. Ως αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος, οι σύμμαχοι (κυρίως οι Γάλλοι που άρχισαν να ερωτοτροπούν με τον Κεμάλ) παύουν να υποστηρίζουν την Ελλάδα και η ανείπωτη τραγωδία που ακολούθησε το 1922 είναι σε όλους γνωστή: 6οο.οοο νεκροί ενώ 1.500.000 αθώοι Έλληνες ξεριζώθηκαν από τις προγονικές τους εστίες που είχαν μια ιστορία 30 αιώνων. Βέβαια, υπάρχουν κι άλλες αιτίες της Μικρασιατικής καταστροφής και είναι δύσκολο να ιεραρχηθούν. Όμως, είναι αδιαμφισβήτητο ότι το δημοψήφισμα του 1920 ήταν μία από τις βασικές αιτίες.

Το σχέδιο των Ηνωμένων Εθνών (Ανάν) απορρίφθηκε από το 76% στο δημοψήφισμα του 2004 το οποίον απεκάλυψε ότι η Κύπρος είναι ένα κράτος που μαστίζεται από ρασοκρατία (ένας επίσκοπος απείλησε τους πιστούς ότι θα πήγαιναν στην κόλαση αν ψήφιζαν "ναι"!), σκοταδισμό, μισαλλοδοξία και αντιδυτική υστερία. Η κυριολεκτικά δακρύβρεκτος ομιλία-προτροπή του Παπαδόπουλου υπέρ του "όχι" και η εκστρατεία από τον άμβωνα από ιερωμένους που κλασαυχενίζονταν με εκθαμβωτικά άμφια πέτυχαν να αφιονίσουν τις μάζες του λαού. Άλλωστε, το έδαφος ήτανε πρόσφορο αφού τα 40 προηγούμενα χρόνια (1964-2004) η Κύπρος ήτανε στην ουσία μια Ελληνοκυπριακή Δημοκρατία και πολλοί Ε/Κ δεν μπορούσαν να συμβιβαστούν με λιγότερη "ελληνικότητα". Δεν προβλημάτισε τους συνηγόρους του "όχι" ότι οι Τ/Κ εθνικιστές με επικεφαλής τον Ντενκτάς απέρριπταν το σχέδιο επειδή "δώριζε την Κύπρο στην Ελλάδα" (κάτι πρέπει να σας θυμίζει αυτή η περιγραφή!). Ξαφνικά, οι ένθεν κακείθεν εθνικιστές συμμάχησαν - τάλε κουάλε και φτυστοί οι Ε/Κ και οι Τ/Κ εθνικιστές. Ούτε προβληματίστηκαν ότι το σχέδιο το υποστήριζαν τα Ηνωμένα Έθνη, η ΕΕ, η ελληνική κυβέρνηση και, πρωτίστως, η διανόηση της Ελλάδας.

Πριν το δημοψήφισμα προσωπικότητες πανεπιστημιακών, πολιτικών και γενικότερα εκπρόσωποι των τεχνών και των γραμμάτων στην Ελλάδα υπέγραψαν διακήρυξη τοποθετώντας τον εαυτό τους υπέρ του σχεδίου Ανάν. Σταχυολογώ από την εφημερίδα Τα Νέα 09/04/2004 Σελ. Ν10 (Κωδικός άρθρου: Α17911Ν103 ID: 411039)·"Όσο και αν αρκετές πτυχές του (σχεδίου Ανάν) δεν ικανοποιούν, είναι επιτυχία των δημοκρατικών δυνάμεων και, ταυτόχρονα, ήττα των πιο εθνικιστικών και πιο αντιδραστικών, και στις δύο πλευρές της Πράσινης Γραμμής, και στις δύο όχθες του Αιγαίου. Η διεθνής αυτή συνθήκη μπορεί να λειτουργήσει ως καταλύτης για να ξεπεραστούν τραύματα και αμοιβαίες δαιμονοποιήσεις που γέννησαν πόλεμοι και σχεδόν μισός αιώνας μισαλλοδοξίας, διχασμών και διχοτομήσεων."

Οχτώ χρόνια μετά το δημοψήφισμα διαπιστώνεται ότι η απόρριψη του σχεδίου έχει οδηγήσει στην πλήρη Τουρκοποίηση του βορρά. Αυξήθηκε δραματικά ο εποικισμός που για ανθρωπιστικούς λόγους σε μια διευθέτηση θα μείνουν πάνω από 100 000 έποικοι. Εμπόδισε την απελευθέρωση της Αμμοχώστου, του Μόρφου και 100 περίπου χωριών, εμπόδισε την επιστροφή 90.000 προσφύγων και την αποζημίωση των υπόλοιπων, εμπόδισε την ελεύθερη διακίνηση και επομένως επαφή μεταξύ των δύο κοινοτήτων, εμπόδισε την μερική επιστροφή στα κατεχόμενα, εμπόδισε τη μείωση των Τούρκων στρατιωτών στις 6.οοο, ενώ με την είσοδο της Τουρκίας στην ΕΕ (πολύ πιθανόν με το Κυπριακό λυμένο) οι στρατιώτες θα ήταν μόνο 650.

Αυτά, εν ολίγοις, είναι τα καταστροφικά αποτελέσματα του "όχι".

Είμαστε, δυστυχώς, μάρτυρες μιας εθνικής καταστροφής εν εξελίξει, μιας καταστροφής που έχουμε οριστικοποιήσει με το "ανδρείο" όχι. Αν κάποιος πολιτικός πιστεύει ότι μπορούμε να διαπραγματευθούμε επιτυχώς ένα σχέδιο λύσης ΡΙΖΙΚΑ διαφορετικό από το σχέδιο Ανάν, τότε είτε είναι δημαγωγός είτε χαζός (δεν ταιριάζει άλλος πιο ήπιος χαρακτηρισμός).

Λόγω έλλειψης χώρου θα καταπιαστώ επί τροχάδην μόνο με δύο κύρια επιχειρήματα των υποστηρικτών του "όχι". Λένε και ξαναλέν ότι το σχέδιο Ανάν θα καταργούσε την Κυπριακή Δημοκρατία. Στην πραγματικότητα αυτό που θα αλλάξει, οποιαδήποτε λύση επιτευχθεί, είναι το Σύνταγμα της Κύπρου, κι αν λέγεται Ενωμένη Κύπρος ή Κυπριακή Δημοκρατία είναι άνευ σημασίας άπαξ και το κράτος μας απολαμβάνει διεθνή αναγνώριση (μία διεθνή προσωπικότητα, μία ιθαγένεια) όπως ήτανε και με το σχέδιο Ανάν. Έτσι κι αλλιώς, οι διαπραγματεύσεις για το Κυπριακό, εφόσον ευοδωθούν, θα σημάνει αλλαγή του Συντάγματος και υπ' αυτήν μόνο την έννοια το τέλος της Κυπριακής Δημοκρατίας.

Το άλλο κύριο επιχείρημα είναι ότι οι Τούρκοι είναι ανειλικρινείς και αναξιόπιστοι και, επομένως, είναι αμφίβολο αν θα υλοποιούσαν τα συμφωνηθέντα. Χμ... πρώτον, αν είναι όντως έτσι τα πράγματα, γιατί σπαταλάμε χρόνο και φαιά ουσία συμμετέχοντες στις συνομιλίες; Δεύτερον, σε ένα σχέδιο που υποστήριζε όλη η υφήλιος θα ήτανε αδύνατο η Τουρκία να κάνει πίσω. Τρίτον, και τα μειράκια, για να μην πω και τα νήπια, γνωρίζουν ότι ένοχος ένοχον ου ποιεί. Κανένας δεν μας συναγωνίζεται στην ανακολουθία και στην επιορκία. Δεχτήκαμε την ανεξαρτησία με βούλες και υπογραφές και την επομένη μέρα αρχίσαμε να την υποσκάπτουμε. Οι βουλευτές μας το καλοκαίρι του 1967 ομόφωνα ενέκριναν ψήφισμα υπέρ της ένωσης, καταπατώντας τον όρκο που είχαν δώσει να τηρούν και να σέβονται τους νόμους της πολιτείας που ρητά απαγορεύουν την ένωση της Κύπρου με οποιανδήποτε άλλη χώρα. Αν ήταν η αναξιοπιστία άθλημα στους Ολυμπιακούς αγώνες, το κατόρθωμα του Κοντίδη θα ωχριούσε μπροστά στη συγκομιδή των χρυσών μεταλλίων που θα είχαμε κερδίσει.

Επιμύθιο: μια μικρή μειοψηφία μπορεί να προκαλέσει τεράστιες ζημιές, όπως η ΕΟΚΑ Β και η χούντα. Να, όμως, που και η συντριπτική πλειοψηφία μιας χώρας μπορεί να σφάλλει και να προκαλέσει εθνική καταστροφή Ιμαλάϊων διαστάσεων.