Γράφει ο Αιμίλιος Λεμονάρης

Δικηγόρος, Λευκωσία

13.9.2012 - ΥΠΕΡΕΞΟΥΣΙΕΣ ΚΑΙ ΑΛΥΤΑ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ

Το σύνταγμα περιβάλλει τον πρόεδρο της Δημοκρατίας με απεριόριστες εξουσίες. Ο πρόεδρος είναι ο πρώτος πολίτης και έχει αδιαμφισβήτητο προβάδισμα έναντι πάντων. Οι εξουσίες που το Σύνταγμα του αναθέτει περιλαμβάνουν το διορισμό και την παύση των υπουργών και το διορισμό των ανεξαρτήτων αξιωματούχων του κράτους. Ανεξάρτητοι αξιωματούχοι του κράτους είναι ο Γενικός και ο Βοηθός Γενικός Εισαγγελέας, ο Πρόεδρος και οι δώδεκα δικαστές του Ανωτάτου Δικαστηρίου, ο Γενικός Ελεγκτής, ο Γενικός Λογιστής, οι Πρόεδροι και τα μέλη της Δημόσιας και της Εκπαιδευτικής Υπηρεσίας, ο Διοικητής της Κεντρικής Τράπεζας και ο Επίτροπος διοικήσεως. Ο διορισμός του αρχηγού της αστυνομίας περιλαμβάνεται στις αρμοδιότητες του Προέδρου. Οι εξουσίες που το σύνταγμα αναθέτει στον πρόεδρο δεν υπόκεινται σε κανένα περιορισμό. Εκτός από τις απεριόριστες εξουσίες το σύνταγμα περιβάλλει τον πρόεδρο με πολλά σημαντικά προνόμια. Μεταξύ άλλων ο Πρόεδρος έχει το προνόμιο να απονέμει χάρη σε πρόσωπα που καταδικάστηκαν σε θάνατο και να μειώσει, να αναστείλει ή να μετατρέψει οποιαδήποτε ποινή η οποία επιβλήθηκε από δικαστήριο. Διαρκούσης της θητείας του δεν υπόκειται σε ποινική δίωξη εκτός για το αδίκημα της εσχάτης προδοσίας και για ατιμωτικά και ηθικής αισχρότητας αδικήματα. Οι πράξεις και οι παραλείψεις του είναι έξω από τον έλεγχο των δικαστηρίων. Ο Πρόεδρος είναι ο επικεφαλής της εκτελεστικής εξουσίας. Καταρτίζει την ημερήσια διάταξη και προεδρεύει των συνεδριάσεων του υπουργικού συμβουλίου. Έχει δικαίωμα οριστικής αρνησικυρίας σε νόμους της βουλής των Αντιπροσώπων που αφορούν εξωτερικές υποθέσεις ή σχετίζονται με την άμυνα και την ασφάλεια της Δημοκρατίας. Μπορεί να αναπέμπει νόμους και να προσφεύγει στο Ανώτατο Δικαστήριο για τη συνταγματικότητα οποιουδήποτε νόμου και για διάφορα άλλα ζητήματα. Πέρα από τα καταγεγραμμένα υπάρχουν και τα άγραφα προνόμια και οι σιωπηρές εξουσίες. Η πολιτεία έχει υποχρέωση να εφοδιάζει τον Πρόεδρο με τεθωρακισμένη Mercedes και με ιδιωτικό Jet.  Όταν μεταβαίνει στο εξωτερικό για οποιοδήποτε λόγο όλα τα έξοδα της μετάβασης και της διαμονής του πληρώνονται από το Κράτος. Όμως το επίδομα εξωτερικού είναι ιερό δικαίωμα το οποίο η βαθειά οικονομική κρίση που ταλανίζει τη χώρα δεν μπορεί να επηρεάσει. Ο πρόεδρος της Δημοκρατίας είναι ένας πανίσχυρος ηγέτης με απεριόριστες εξουσίες και πολλά σημαντικά προνόμια. Οι πράξεις και οι αποφάσεις του δεν υπόκεινται σε κανένα έλεγχο. Δεν υποχρεούται να λογοδοτήσει σε κανένα. Όταν θελήσει μπορεί να συμπεριφέρεται όπως ένας δικτάτορας. Είναι απόλυτος άρχοντας. Τίποτε δεν μπορεί να τον αγγίξει. Σε κοινοβουλευτικά καθεστώτα ο Πρωθυπουργός υπόκειται σε κοινοβουλευτικό έλεγχο. Αν η βουλή[1] υιοθετήσει ψήφισμα μομφής ο Πρωθυπουργός και η κυβέρνηση οφείλουν να παραιτηθούν. Στις ΗΠΑ το κογκρέσο έχει εξουσία να καθαιρέσει (impeach) τον Πρόεδρο. Με αφορμή το σκάνδαλο Watergate ο Πρόεδρος Νίξον αναγκάστηκε να παραιτηθεί. Στην Κύπρο που τα τελευταία σαράντα χρόνια είναι διχοτομημένη και στο έδαφος της σταθμεύουν περισσότεροι από τριάντα χιλιάδες ξένοι στρατιώτες ο Πρόεδρος με τη ατολμία του κατάφερε να οδηγήσει τις διαπραγματεύσεις για λύση σε αδιέξοδο. Έφερε την οικονομία ένα βήμα πριν από την κατάρρευση. Η έκρηξη στο Μαρί έκοψε το νήμα της ζωής δεκατριών νέων ανθρώπων και βύθισε την Κύπρο στη δυσφορία και στο σκοτάδι για μεγάλο χρονικό διάστημα. Το πόρισμα της μονομελούς ερευνητικής επιτροπής απέδωσε προσωπικές ευθύνες για το συμβάν στον Πρόεδρο, αλλά ο Πρόεδρος αγρόν ηγόρασε. Τίποτε απ’ όσα συμβαίνουν δεν μπορεί να τον μετακινήσει από τη θέση του. Η χρονική διάρκεια της θητείας του είναι για πέντε συναπτά χρόνια. Ο Πρόεδρος θα εξαντλήσει ολόκληρη τη θητεία του μέχρι την ημέρα που θα τον διαδεχθεί ο νέος Πρόεδρος που θα αναδειχθεί στις εκλογές που θα γίνουν τον Φερβάρη του 2013. Ήλθε με την υπόσχεση για δίκαιη λύση και για δίκαιη κοινωνία.  Θα φύγει με τις διαπραγματεύσεις σε πλήρη αδιέξοδο και την οικονομία στα πρόθυρα της κατάρρευσης. Μέχρι τις επόμενες εκλογές οι υπερεξουσίες και τα προνόμια του Προέδρου δεν θα διαφοροποιηθούν. Οι ίδιες υπερεξουσίες και τα ίδια προνόμια θα κληροδοτηθούν στο νέο Πρόεδρο. Όμως ο νέος Πρόεδρος δεν πρέπει να αποφασίζει με βάση τα ιδεολογήματα του. Δεν πρέπει να έχει στη σκέψη του μόνο το κόμμα. Στη σκέψη του πρέπει να έχει το σύνολο του λαού. Πρέπει να μπορεί να πάρει αποφάσεις που θα βοηθήσουν στην ανάκαμψη της οικονομίας και θα οδηγήσουν στην εξεύρεση λύσης στο αιώνια άλυτο Κυπριακό πρόβλημα.