Γράφει ο Αιμίλιος Λεμονάρης

Δικηγόρος, Λευκωσία

7.6.2012 - ΤΟ ΠΡΩΤΟ ΒΟΤΣΑΛΟ ΣΤΗ ΛΙΜΝΗ

Το Ανώτατο Δικαστήριο της Κύπρου είναι το ισχυρότερο πολιτειακό όργανο που λειτουργεί στην Κυπριακή Δημοκρατία.  Το Σύνταγμα του 1960 προνοεί για τη σύσταση δύο ξεχωριστών Δικαστηρίων για θέματα που αφορούν την απονομή δικαιοσύνης.  Πολιτειακές και διοικητικές διαφορές ανατίθενται από το Σύνταγμα στο Ανώτατο Συνταγματικό Δικαστήριο.  Διαφορές μεταξύ πολιτών (αστικές υποθέσεις) καθώς και διαφορές μεταξύ του κράτους και πολιτών (ποινικές υποθέσεις) ανατίθενται από το Σύνταγμα στο Ανώτατο Δικαστήριο.  Το Ανώτατο Δικαστήριο της Κύπρου ασκεί όλες τις εξουσίες που σύμφωνα με το Σύνταγμα ανατίθενται στο Ανώτατο Συνταγματικό Δικαστήριο και στο Ανώτατο Δικαστήριο. 

Το 1964 εξ αιτίας των συγκρούσεων μεταξύ της Ελληνοκυπριακής και της Τουρκοκυπριακής κοινότητας και με επίκληση του δικαίου της ανάγκης το Ανώτατο Συνταγματικό Δικαστήριο και το Ανώτατο Δικαστήριο συνενώθηκαν σε ένα ενιαίο δικαστήριο που μετονομάστηκε σε Ανώτατο Δικαστήριο της Κύπρου.  Όλες οι εξουσίες οι οποίες μέχρι τότε ασκούνταν από το Ανώτατο Συνταγματικό Δικαστήριο και από το Ανώτατο Δικαστήριο περιήλθαν στο Ανώτατο Δικαστήριο της Κύπρου. 

Σε πολύ αδρές γραμμές οι εξουσίες του Ανωτάτου Δικαστηρίου της Κύπρου περιλαμβάνουν την εκδίκαση προσφυγών από πολίτες της Δημοκρατίας εναντίον αποφάσεων οργάνων της Δημοκρατίας που ασκούν διοικητικές η εκτελεστικές εξουσίες και την ακρόαση εφέσεων από αποφάσεις όλων των κατώτερων δικαστηρίων.  Έχει επίσης αποκλειστική δικαιοδοσία να εκδίδει τα προνομιακά διατάγματα (prerogative writs)  του τύπου Prohibition, Habeas Corpus, Mandamus, Quo Warranto και certiorai.  Είναι το αρμόδιο δικαστήριο σε θέματα ναυτοδικείου και ασκεί αποκλειστική δικαιοδοσία ως πρωτόδικο και ως δευτεροβάθμιο εκλογοδικείο. 

Οι δεκατρείς δικαστές του Ανωτάτου Δικαστηρίου της Κύπρου αποτελούν το Ανώτατο Δικαστικό Συμβούλιο.  Το Ανώτατο Δικαστικό Συμβούλιο είναι το αρμόδιο όργανο για διορισμούς, προαγωγές, μεταθέσεις, τερματισμούς υπηρεσίας, απολύσεις και πειθαρχικά παραπτώματα κατωτέρων δικαστικών λειτουργών.  Παραδοσιακά οι διορισμοί δικαστών στο Ανώτατο Δικαστήριο της Κύπρου γίνονται ιεραρχικά.  Όταν κενωθεί θέση δικαστού στο Ανώτατο Δικαστήριο ο αρχαιότερος Πρόεδρος Επαρχιακού Δικαστηρίου συνήθως διορίζεται από τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας στην κενωθείσα θέση. 

Ο μόνος πρόεδρος ο οποίος τόλμησε να σπάσει την παράδοση είναι ο Γλαύκος Κληρίδης.  Ο μόνος εξωδικαστικός που διορίστηκε δικαστής του Ανωτάτου Δικαστηρίου ήταν ο αείμνηστος Ράλλης Γαβριηλίδης.  Τα προσόντα για να διοριστεί κάποιος δικαστής του Ανωτάτου Δικαστηρίου είναι να κατέχει δωδεκαετή τουλάχιστον πείρα στο δικηγορικό επάγγελμα και να είναι υψηλού ηθικού επιπέδου.  Μέχρι σήμερα κανένας δικηγόρος δεν διορίστηκε απ΄ ευθείας δικαστής του Ανωτάτου Δικαστηρίου εκτός από τον αείμνηστο Ράλλη Γαβριηλίδη, ο οποίος προηγουμένως υπηρετούσε ως εισαγγελέας στην Νομική Υπηρεσία. 

Κατά καιρούς  στο Ανώτατο Δικαστήριο της Κύπρου συσσωρεύονται διάφορα προβλήματα που δυσκολεύουν την ομαλή λειτουργία του δικαστηρίου.  Τα προβλήματα οφείλονται στον όγκο των εργασιών που του ανατέθηκαν και στον τρόπο λειτουργίας του δικαστηρίου.  Με ρητή πρόνοια του νόμου «άπαντες οι δικασταί κέκτηνται από πάσης απόψεως ίσην εξουσίαν και δικαιοδοσίαν».  Εξ αιτίας της συγκεκριμένης πρόνοιας του νόμου η ομοφωνία των δεκατριών δικαστών πάνω στα διάφορα θέματα που συζητούνται ενώπιον του δικαστηρίου είναι αναγκαστική.  Η συγκεκριμένη νομοθετική ρύθμιση προκαλεί δυσλειτουργία στο δικαστήριο.  Η  πολυφωνία που επιβάλλει ο νόμος καθιστά το δικαστήριο ακέφαλο.  Για να εξομαλυνθούν τα πράγματα ο όγκος  των εργασιών με τις οποίες επιφορτίστηκε το δικαστήριο πρέπει να περιορισθεί σημαντικά.  Η ρύθμιση που προβλέπει το Σύνταγμα πρέπει να αποκατασταθεί.  Το Ανώτατο Συνταγματικό Δικαστήριο πρέπει να διαχωρισθεί από το Ανώτατο Δικαστήριο της Κύπρου.    Η νομοθετική ρύθμιση  που καθιστά το δικαστήριο ακέφαλο πρέπει να καταργηθεί.  Για να γίνουν αυτά ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας πρέπει να τολμά να παίρνει αποφάσεις οι οποίες θα ταράξουν την ησυχία των νερών. 

Ο υποψήφιος του ΔΗΣΥ για την προεδρία της Δημοκρατίας φαίνεται ότι διαθέτει την τόλμη που χρειάζεται για  να ταράξει την ησυχία των νερών.  Από ενωρίς ο Νίκος Αναστασιάδης έριξε το πρώτο βότσαλο στη λίμνη.  Όταν εκλεγεί πρόεδρος της Δημοκρατίας θα διαχωρίσει το Ανώτατο Συνταγματικό Δικαστήριο από το Ανώτατο Δικαστήριο της Κύπρου.  Το μέτρο δόθηκε στη δημοσιότητα και αποτελεί πολιτική δέσμευση για τον υποψήφιο πρόεδρο.  Αν εκλεγεί υπάρχει ελπίδα η Κύπρος να δει καλύτερες μέρες.  Ο κατά πάσαν πιθανότητα επόμενος πρόεδρος διαθέτει την τόλμη να παίρνει αποφάσεις που μπορούν να ταράξουν την ησυχία των νερών και να αλλάξουν παγιωμένες νοοτροπίες.

Σημείωση Κιατίπη: Ίδωμεν