Όταν έγινε η συνάντηση με τον τέως υπουργό Εξωτερικών της κυβέρνησης του ΑΚΡ, Γιασάρ Γιακίς, οι αντιδράσεις της Τουρκίας, επί των δηλώσεων της καγκελαρίου Μέρκελ στη Λευκωσία κατά της Άγκυρας, ήταν ακόμη πολύ έντονες.

Παράλληλα ήταν πολύ εμφανής η προσπάθεια των Τούρκων επισήμων να αποσυνδέσουν την ενταξιακή πορεία της χώρας από το Κυπριακό, ενώ η επικείμενη Γενεύη και οι διαπραγματεύσεις έδειχναν να μην αφορούν την εξωτερική πολιτική της Τουρκίας. Γι’ αυτό ξεκινήσαμε τη συνέντευξη με τον κ. Γιακίς, ο οποίος, εκτός των άλλων, θεωρείται ένας από τους πρυτάνεις της τουρκικής διπλωματίας, αφού την υπηρέτησε επί 40 χρόνια, ζητώντας να αξιολογήσει τις δηλώσεις Μέρκελ.

«Η ευρωπαϊκή προοπτική της Τουρκίας δεν άλλαξε με την επίσκεψη της κ. Μέρκελ και τις δηλώσεις της στην Κύπρο. Ακολουθείται η ίδια πορεία. Γνωρίζοντας λίγο περισσότερο τον τρόπο με τον οποίον λειτουργούν οι διεθνείς σχέσεις, τείνω να αξιολογήσω τις δηλώσεις της κ. Μέρκελ ως κάτι το οποίο δεν απευθυνόταν απευθείας στην Τουρκία, αλλά σε δύο διαφορετικά ακροατήρια. Το ένα ακροατήριο ήταν το εσωτερικό ακροατήριο της Κύπρου, για να στηρίξει τον κ. Χριστόφια και το δεύτερο ακροατήριο ήταν οι ψηφοφόροι στη Γερμανία. Με αυτόν τον τρόπο η Τουρκία χρησιμοποιήθηκε στην ουσία, κάτι που δεν θα έπρεπε να κάμει η κυρία καγκελάριος. Ωστόσο, η Τουρκία δεν πρέπει να το αξιολογήσει ως κάτι που ήταν προσχεδιασμένο, ώστε να κάμει τη ζωή δύσκολη για την Άγκυρα».

-Δεν θεωρείτε ότι το Κυπριακό διασυνδέεται με την ευρωπαϊκή πορεία της Τουρκίας;
Τα τελευταία χρόνια η διασύνδεση του Κυπριακού με την ευρωπαϊκή πορεία της Τουρκίας διαρκώς αποδυναμώνεται. Μετά την κίνηση της Γαλλίας να μπλοκάρει πέντε ενταξιακά κεφάλαια της Τουρκίας, η ανάγκη αποσύνδεσης της ενταξιακής πορείας της χώρας από το Κυπριακό είναι πιο σημαντική.

Διότι αυτό αποδεικνύει πως οτιδήποτε και να κάμει η Τουρκία ως θετικό βήμα στο Κυπριακό ή ακόμα κι αν λυθεί το Κυπριακό, το γαλλικό βέτο είναι εκεί. Γι’ αυτό και η Τουρκία έχει πλέον χάσει όλα τα κίνητρα για να κάμει «θυσίες» – όπως παρουσιάζονται στην τουρκική κοινή γνώμη – ή υποχωρήσεις ή πρωτοβουλίες στο Κυπριακό. Αυτό το κίνητρο έχει χαθεί. Διότι ό,τι και να κάμει η Τουρκία, θα μπλοκαριστεί από τη Γαλλία.

-Δηλαδή το εμπόδιο είναι η Γαλλία;
Όχι μόνο. Ακόμα κι αν η Γαλλία συμφωνήσει να ανοίξουν τα πέντε κεφάλαια, θα υπάρχουν κι άλλες δυσκολίες από χώρες που έχουν ήδη διακηρύξει ότι θα θέσουν ενώπιον δημοψηφισμάτων στις χώρες τους την ένταξη της Τουρκίας στην Ε.Ε. Και γνωρίζουμε ότι σε εκείνες τις χώρες η υποστήριξη της ένταξης της Τουρκίας είναι πολύ χαμηλή.

Γι’ αυτούς τους λόγους η Τουρκία θέλει αυτά τα δύο ζητήματα να αποσυνδεθούν από το Κυπριακό.

-Αυτό λογικά σημαίνει ότι η Τουρκία δεν έχει κανένα ενδιαφέρον για το Κυπριακό, τουλάχιστον για το προβλεπτό μέλλον.
Αντιθέτως. Είναι καθαρό σαν κρύσταλλο ότι η Τουρκία δεν έχει χάσει το ενδιαφέρον της για την επίλυση του Κυπριακού. Η Άγκυρα θα συνεχίσει να εργάζεται θετικά προς επίλυση του Κυπριακού, αλλά χωρίς αυτό να συνδέεται με την Ε.Ε.

Η Τουρκία πιστεύει ότι το Κυπριακό θα πρέπει να λυθεί με βάση τις δικές του παραμέτρους, χωρίς να της υποβάλλεται ότι «αν δεν κάμεις αυτό ή το άλλο στο Κυπριακό, δεν θα σε αφήσουμε να μπεις στην Ε.Ε. ή αν το κάμεις αυτό, η ευρωπαϊκή σου πορεία θα επιταχυνθεί».

Η Τουρκία δεν θέλει να της λένε αυτά τα πράγματα. Το Κυπριακό θα πρέπει να λυθεί βάσει των δικών του παραμέτρων, χωρίς παραπομπές και χωρίς να διασυνδέεται με την ευρωπαϊκή πορεία της Τουρκίας.

-Ποιες είναι οι σχετικές παράμετροι;
Ας υποθέσουμε ότι η Τουρκία δεν είχε πρόθεση να ενταχθεί στην Ε.Ε. Θα ζούσε με το Κυπριακό πρόβλημα για πάντα; Όχι. Θα το έλυνε. Πώς; Πρώτον με το πάρε-δώσε. Οτιδήποτε μπορούμε να δώσουμε και να πάρουμε το ανάλογο αντάλλαγμα. Και επίσης ικανοποιώντας τις ανησυχίες των Τουρκοκυπρίων για την ασφάλειά τους, ασφαλώς με τις συμφωνίες εγγυήσεων του 1960.

Αυτές είναι οι παράμετροι και η Τουρκία θα συνεχίσει να εργάζεται σε αυτό το πλαίσιο. Για να το κάμουμε σαφέστερο, η Τουρκία στο Κυπριακό θα συμπεριφέρεται ως εάν να μην έχει κάμει αίτηση για ένταξη στην Ε.Ε. και το πρόβλημα θα ήταν εκεί και θα έχρηζε λύσης, χωρίς την οποιαδήποτε άλλη διασύνδεση με αυτό.

-Όπως εξελίσσονται τα πράγματα, θεωρείτε ότι είναι δυνατόν να λυθεί το Κυπριακό μέσα στο 2011 και αν ναι, μετά ή πριν τις εκλογές του Ιουνίου στην Τουρκία;
Πιστεύω ότι στο Κυπριακό τα ατού βρίσκονται στα χέρια της ε/κ πλευράς. Οι προσπάθειες της τουρκικής πλευράς δεν θα είναι αρκετές, διότι η ε/κ πλευρά βρίσκεται σε πιο ισχυρή θέση και οι διπλωματικοί κανόνες λένε ότι είναι η πιο δυνατή πλευρά που θα πρέπει να κάμει το πρώτο βήμα. Διότι είναι η τ/κ πλευρά που νιώθει να απειλείται.

-Όταν ρωτήσετε, όμως, άτομα στην ε/κ πλευρά, θα αντιληφθείτε ότι οι Ε/κ νιώθουν ότι η εναντίον τους απειλή είναι ακόμη μεγαλύτερη από αυτήν που νιώθουν οι Τ/κ, λόγω του τουρκικού στρατού που βρίσκεται στο νησί.
Ο τουρκικός στρατός θα μπει στο παιχνίδι μετά από την επίτευξη συμφωνίας στα άλλα κεφάλαια του Κυπριακού, δηλαδή στο κεφάλαιο «Ασφάλεια-Εγγυήσεις», που συμφωνήθηκε το 1960, μεταξύ άλλων, και από τους Ε/κ.

Αυτό είναι ξεχωριστό από τα άλλα κεφάλαια του Κυπριακού. Και το κεφάλαιο «Ασφάλεια-Εγγυήσεις» πρέπει να λυθεί, αλλά δεν νομίζω ότι οι Ε/κ απορρίπτουν αυτό που δόθηκε στην Τουρκία το 1960. Οι εγγυήσεις είναι εκεί.

-Η Τουρκία θα επιμείνει δηλαδή στις εγγυήσεις του 1960;
Η Τουρκία δεν θέλει να πάει πέρα από αυτό που συμφωνήθηκε το 1960, ούτε όμως θέλει και να το απολέσει. Αν δηλαδή οι Ε/κ συμφωνούν πως το 1960 όλες αυτές οι εγγυήσεις δόθηκαν και στην τουρκική πλευρά από την Ελλάδα, την Τουρκία και τη Βρετανία – ως εγγυήτριες δυνάμεις – με την ελεύθερη θέληση, επιλογή και πολιτική θέληση όλων των εμπλεκομένων πλευρών.

Η Τουρκία δεν επινόησε τις εγγυήσεις μετά. Δεν ήγειρε αυτό το ζήτημα ως να ήταν κάτι νέο, που μπήκε στο παιχνίδι σε μεταγενέστερο στάδιο. Οι εγγυήσεις ήταν ήδη εκεί.

www.kathimerini.com.cy