Γράφει ο Ανδρέας Δημητρίου

Προέδρου τον ερευνητικού Ιδρύματος του Πανεπιστημίου Λευκωσίας και πρώην υπουργού Παιδείας και Πολιτισμού

18.3.2012 - Η τραγικότητα των Προέδρων μας

H συζήτηση για τις προεδρικές εκλογές έχει αρχίσει. Εξάλλου, πολλοί φαίνεται να φιλοδοξούν να διεκδικήσουν το ύπατο αυτό αξίωμα. Το αξίωμα όμως στον τόπο μας αυτό έχει μια συγκλονιστική τραγικότητα. Είναι σαν το έργο το Σίσυφου: Αγωνίζεται να ανεβάσει ένα βράχο στην κορυφή του βουνού, αλλά μόλις την πλησιάσει, ο βράχος του φεύγει κάτω και πάλι από την αρχή. Το τέλος της προεδρίας του κάθε Προέδρου τον βρίσκει πάντα στη βάση του λόφου. Έτσι, καλό είναι να ψηλαφίσουμε την τραγικότητα της προεδρίας της Κυπριακής Δημοκρατίας, τώρα που οδεύουμε προς τον έβδομο Πρόεδρο μας. Μπορεί άλλωστε να φανεί χρήσιμο στους ενδιαφερόμενους.

Ο Μακάριος ήλθε ως ο Εθνάρχης με το στεφάνι του πολιτικού αρχηγού της ΕΟΚΑ και την καθολική αποδοχή του κυπριακού λαού. Μέσα σε τρία χρόνια από την αρχή της πρώτης του θητείας εβίωσε (ως πρωταγωνιστής) την κατάρρευση της συνταγματικής τάξης, στα επόμενα χρόνια εβίωσε την απόρριψη του από μεγάλο μέρος των συναγωνιστών του αλλά και της ίδιας της ιεράς Συνόδου της οποίας ήταν επικεφαλής ως Αρχιεπίσκοπος, και στο τέλος συνετρίβη από το πραξικόπημα της χούντας εναντίον του, την ήττα από την Τουρκία και τη συνακόλουθη κατοχή του ενός τρίτου της πατρίδας μας. Η τραγικότητα της πορείας αυτής ήταν πάνω από τις φυσικές του δυνάμεις. Έτσι, η καρδιά του σταμάτησε να χτυπά λίγο μετά την εισβολή.

Ο Σπύρος Κυπριανού, που τον διαδέχθηκε, ήλθε ως εκπρόσωπος της νεότερης γενιάς του αγώνα, με την υπόσχεση της απελευθέρωσης των κατεχομένων, της διεύρυνσης της δημοκρατίας και του εκσυγχρονισμού του κράτους. Έφυγε μετά από δύο και κάτι θητείες με πλήρη αποτυχία στο Κυπριακό και με τη φήμη του Προέδρου που κομματικοποίησε το κράτος, καθιστώντας την κομματική ιδιότητα ως βασικό προσόν για το διορισμό στο Δημόσιο. Προς τι η προεδρία;

Ο Γιώργος Βασιλείου ήλθε με πολλές υποσχέσεις για μια νέα προσέγγιση στο Κυπριακό που θα μπορούσε να κάμψει την Τουρκία υπό την πίεση της διεθνούς κοινότητας, που θα έβλεπε τη δική μας βούληση για μια νέα πορεία στις σχέσεις των δύο κοινοτήτων. Επίσης, έφερνε την ανανέωση στο πνεύμα και τις πρακτικές της διοίκησης και της οικονομίας. Μεταξύ πολλών, ακόμη και σήμερα, τον συνοδεύει η φήμη του καλύτερου Προέδρου της Κυπριακής Δημοκρατίας. Παρά ταύτα, όλες οι υποσχέσεις έμειναν μετέωρες, γιατί ο κυπριακός λαός του αρνήθηκε την επανεκλογή. Δεν έχει μια τραγικότητα όταν, παρά την εικόνα και τις υποσχέσεις, τα σημαντικότερα μένουν ανολοκλήρωτα;

Ο Γλαύκος Κληρίδης ήλθε κατόπιν ως ο έμπειρος διαπραγματευτής, ο νηφάλιος ηγέτης με την εμπιστοσύνη των παλιών του συναγωνιστών για τις εθνικές του κατευθύνσεις, αλλά και την εμπιστοσύνη των άλλων δυνάμεων για τη σοφία και το ρεαλισμό του. Ανάλωσε την πρώτη του θητεία προσπαθώντας να τιθασεύσει τον δικό του χώρο για να σταθεροποιήσει τη δημοκρατία στο εσωτερικό και να δημιουργήσει τις διεθνείς συνθήκες που θα του επέτρεπαν να φέρει τη λύση. Οι συνθήκες αυτές οδήγησαν στη δεύτερη του θητεία, που έφερε το Κυπριακό μια ανάσα πριν από τη λύση. Τα μεγάλα λάθη, όμως, στην εσωτερική διακυβέρνηση κλόνισαν την αρχική εμπιστοσύνη, με αποτέλεσμα ο λαός να του αρνηθεί ακόμη και τους 16 μήνες που ζητούσε για να οδηγήσει τα πράγματα σε λύση. Δεν είναι θλιβερό;

Ο Τάσσος Παπαδόπουλος ήλθε με τη στήριξη της Αριστεράς για να ενοποιήσει μια κοινωνία διχασμένη και να καταστήσει το κράτος δικαιότερο, πιο αξιοκρατικό και πιο αποτελεσματικό. Επίσης, ήλθε με την υπόσχεση της καλύτερης λύσης. Εξαιτίας της στάσης του στο σχέδιο Ανάν περιεβλήθη, για λίγο, το φωτοστέφανο του νέου Εθνάρχη. Τελικά συνδέθηκε με την αναβίωση των παλιών διχασμών. Έτσι, ενώ ήταν Πρόεδρος, ο κυπριακός λαός του αρνήθηκε μια δεύτερη θητεία, αποκλείοντας τον ακόμη και από τον δεύτερο γύρο των εκλογών. Δεν είναι τραγικό;

Ο Δημήτρης Χριστόφιας ήλθε με πολλές προσδοκίες για όλα από σχεδόν όλους. Η διεθνής οικονομική κρίση και η έκρηξη στο Μαρί, που ανέδειξαν την αδυναμία μας να διαχειριστούμε την πολυπλοκότητα της εποχής, έβαλαν και αυτόν στην τροχιά της τραγωδίας. Δεν είναι κρίμα για όλους;

Εν τέλει, όμως, μήπως η τραγικότητα ενδημεί στον τόπο μας έχοντας κοινωνία και ηγεσίες παγιδευμένες σε πορείες που είναι εξ ορισμού αδιέξοδες και επομένως τραγικές για τους Προέδρους μας, αλλά κυρίως για την πατρίδα μας; Οι υποψήφιοι για τις εκλογές του 2013 έχουν συνείδηση της τραγικότητας στην οποία μπορεί να εισέρχονται;