Πολλοί πολιτικοί και δημοσιογράφοι που ασχολούνται ειδικά και σχεδόν αποκλειστικά με το κυπριακό, έφτασαν βεβιασμένα και απροβλημάτιστα στο συμπέρασμα ότι οι προτάσεις Ταλάτ προσβλέπουν στην εγκαθίδρυση καθεστώτος Συνομοσπονδίας ή ότι περιέχουν πολλά συνομοσπονδιακά στοιχεία. Είναι σωστή αυτή η εκτίμηση;

Κατ' αρχή θα πρέπει να εξηγήσουμε εν συντομία τί είναι και τί δεν είναι η Συνομοσπονδία.

Η Συνομοσπονδία συνίσταται από δύο ή περισσότερα ανεξάρτητα κράτη, χαλαρά ενωμένα μεταξύ τους μέσω ενός ή περισσοτέρων συντονιστικών σωμάτων, που χρησιμεύουν στην από κοινού εξέταση και προώθηση θεμάτων κοινού ενδιαφέροντος και συμφερόντων, που αφορούν κυρίως την εξωτερική, την αμυντική και την οικονομική πολιτική.

Η Συνομοσπονδία δεν αποτελεί ένα ανεξάρτητο κράτος με μια κυριαρχία, μια διεθνή προσωπικότητα και μια ιθαγένεια αναγνωρισμένο από την διεθνή κοινότητα. Στη Συνομοσπονδία κάθε συνιστών κράτος διατηρεί την ανεξαρτησία του, τόσο έναντι του άλλου ή άλλων συνιστώντων κρατών, όσο και έναντι της διεθνούς κοινότητας, η οποία και το αναγνωρίζει ως ανεξάρτητο κράτος και όταν διαλυθεί η Συνομοσπονδία τα ανεξάρτητα κράτη που την είχαν εγκαθιδρύσει διατηρούν την ανεξαρτησία και μετά τη διάλυση. Ιστορικά, βέβαια, υπήρξαν παραδείγματα Συνομοσπονδιών που διέφεραν μεταξύ τους σε πολλές πτυχές.

Τέλος,  θα πρέπει να πούμε ότι η Κυπριακή Δημοκρατίας ως ένα ανεξάρτητο κράτος στην οποία ασκεί κυριαρχία μόνο η Ε/Κ κοινότητα,  αποτελεί εδώ και 6 σχεδόν χρόνια μέλος μιας μεγάλης Συνομοσπονδίας κρατών. Της Συνομοσπονδίας που λέγεται Ευρωπαϊκή Ένωση (Ε.Ε.). Η  Η Ε.Ε., αν και είναι δεν αποκαλείται Συνομοσπονδία Ευρωπαϊκών Κρατών - με την πάροδο του χρόνου βαθμιαία, βραδέως αλλά σταθερά, μετεξελίσσεται σε Ομοσπονδία. Ήδη με τη Συνθήκη της Λισσαβόνας τέθηκαν μερικά θεμέλια, δηλαδή στοιχεία που έχουν ομοσπονδιακό και όχι συνομοσπονδιακό χαρακτήρα.

 (Περισσότερα εδώ - στ' αγγλικά: http://en.wikipedia.org/wiki/Confederation)

 

Η Ομοσπονδία τί είναι και τί δεν είναι; Κατ' αρχή τί είναι η Ομοσπονδία, πολύ συνοπτικά.

Η Ομοσπονδία αναγνωρίζεται διεθνώς ως ένα μόνο κράτος και όχι περισσότερα. Αποτελεί μια μορφή ανεξάρτητου κράτους  με μια κυριαρχία, μια διεθνή προσωπικότητα και μια ιθαγένεια που αποτελείται από ορισμένα συστατικά μέρη, τα οποία σε διαφορετικές ιστορικές περιπτώσεις εγκαθίδρυσης ομοσπονδίας τους δόθηκαν διαφορετικά ονόματα, όπως κρατίδια, πολιτείες, περιφέρειες, καντόνια, επαρχίες και στην περίπτωση της Κύπρου ζώνες. Τα επιμέρους ομόσπονδα κρατίδια ή ζώνες διαθέτουν ορισμένες εξουσίες που τους επιτρέπουν μια σχετική ή μερική αυτοκυβέρνηση και βρίσκονται ενωμένες μέσω ισχυρών κεντρικών ομοσπονδιακών σωμάτων και οργάνων φορέων κρατικής εξουσίας. Υπάρχει διάκριση εξουσιών ανάμεσα στους ομοσπονδιακούς και τους ομόσπονδους φορείς. Οι εξουσίες των κεντρικών ομοσπονδιακών φορέων υπερέχουν στους τομείς αρμοδιότητας των, ενώ αντίθετα οι εξουσίες των ομόσπονδων φορέων υπερέχουν στους δικούς τους τομείς αρμοδιότητας.

Η Ομοσπονδία τί δεν είναι;

Η Ομοσπονδία δεν είναι ούτε Συνομοσπονδία, όπως την περιγράψαμε πιο πάνω, ούτε Ενιαίο κράτος. Το Ενιαίο κράτος είναι κι αυτό ανεξάρτητο κράτος με μια κυριαρχία, μια διεθνή προσωπικότητα και μια ιθαγένεια, αλλά έχει σώματα και όργανα εξουσίας για όλη την επικράτεια, ενώ το ίδιο το κράτος για την εξασφάλιση καλύτερης λειτουργικότητας παραχωρεί διοικητικές εξουσίες σε επιμέρους σώματα ή όργανα, όπως σε επαρχιακές ή νομαρχιακές διοικήσεις κ.ά. (έπαρχοι, νομάρχες κ.ά.), σε δημοτικά και κοινοτικά συμβούλια και σ' άλλους επιμέρους οργανισμούς, αρχές και επιτροπές - περίπτωση Κυπριακής Δημοκρατίας, Ελληνικής Δημοκρατίας κ.ά.

(Περισσότερα εδώ - στ' αγγλικά: http://en.wikipedia.org/wiki/Federation)

 

Ας έρθουμε τώρα στις προτάσεις της Τουρκοκυπριακής πλευράς.

Η ουσία των προτάσεων Ταλάτ εμπεριέχει, κατά την ταπεινή μου γνώμη, πρόνοιες εγκαθίδρυσης ενός ομόσπονδου κράτους και όχι συνομοσπονδίας.

Ποιές είναι αυτές; 

Από τη μια είναι οι πρόνοιες για κεντρικά (ομοσπονδιακά) σώματα και όργανα και από την άλλη δύο κοινοτικές ομόσπονδες διοικήσεις των δύο συνιστώντων ζωνών ή πολιτειών ή κρατιδίων αν προτιμάτε. Στις προτάσεις για την εγκαθίδρυση κεντρικών (ομοσπονδιακών) σωμάτων περιλαμβάνονται η πρόνοια για σύσταση κεντρικής (ομοσπονδιακής) κυβέρνησης, πρόνοια για  σύσταση κι άλλων κεντρικών (ομοσπονδιακών) κρατικών σωμάτων και οργάνων, όπως είναι η γερουσία, η ομοσπονδιακή βουλή, τα ομοσπονδιακά δικαστήρια, η ομοσπονδιακή αστυνομία, τα ομοσπονδιακά ιδρύματα, η ομοσπονδιακή δημόσια υπηρεσία κ.λπ. Όλα αυτά συνιστούν τα κεντρικά όργανα εξουσίας και αποτελούν χαρακτηριστικά γνωρίσματα  ενός και όχι δύο κρατών, ανεξάρτητα αν το κράτος αυτό θα έχει δύο συνιστώσες επιμέρους πολιτείες ή κρατίδια, η κάθε μια εκ των οποίων θα αυτοδιοικείται από όργανα που θα απαρτίζονται από εκπροσώπους των πολιτών που θα διαμένουν στην μια ζώνη ή στη μια συνιστώσα πολιτεία.

Ενώ όμως η κάθε συνιστώσα πολιτεία ή ζώνη- η Ε/Κ και η Τ/Κ - θα διοικείται βασικά από άτομα που θα προέρχονται από την μια ή την άλλη κοινότητα, τα κεντρικά (ομοσπονδιακά) όργανα του κράτους θα πρέπει να απαρτίζονται από εκπροσώπους και  των δύο κοινοτήτων, σύμφωνα με μια συμφωνημένη και συνταγματικά κατοχυρωμένη αναλογία.

 

Μπορεί δικαίως να υποστηρίξει ένας Ελληνοκύπριος ότι οι απαιτήσεις της Τουρκοκυπριακής πλευράς όσον αφορά το διαμοιρασμό της εξουσίας στο ομοσπονδιακό επίπεδο οργάνωσης του Κράτους και όσον αφορά τη συμμετοχή της Τ/Κ κοινότητας στα ομοσπονδιακά σώματα και όργανα είναι υπερβολικές, μέχρι και απαράδεκτες, αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι οδηγούν στη συγκρότηση ενός Συνομοσπονδιακού μορφώματος. Οι απαιτήσεις αυτές δυνατόν να περιοριστούν σε ανεκτά για τους Ε/Κ επίπεδα κατά τις επερχόμενες εντατικές και μη εντατικές διαπραγματεύσεις.

Οι προτάσεις των Τ/Κ είναι προς διαπραγμάτευση. Δεν είναι τελεσίγραφο, δηλαδή δεν ζητούν από εμάς να τις δεχθούμε ή να τις απορρίψουμε και τέλειωσε η υπόθεση. Δηλαδή take it or leave it, αγγλιστί. Μ' άλλα λόγια τέθηκαν στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων και δυνατόν να διαφοροποιηθούν. Κάτι που ελπίζουμε να γίνει, ώστε να βρεθούν οι χρυσές εκείνες τομές που θα οδηγήσουν σε μια λύση που θα γίνει αποδεχτή κι από τις δύο πλευρές.

 

Διαφορετικά, αν απροβλημάτιστα ταπελλώνουμε τις προτάσεις ως οδηγούσες σε Συνομοσπονδία, αυτό σημαίνει ότι τις απορρίπτουμε εκ προοιμίου ασυζητητί με αποτέλεσμα να οδηγήσουμε τις συνομιλίες στο τέλμα. Ως συνέπεια αυτού του αδιεξόδου θα είναι η συνέχιση της παρούσας διχοτομικής κατάστασης πραγμάτων η οποία με την πάροδο του χρόνου βαθμιαία θα εδραιωθεί και δυνατόν να εξελιχθεί είτε στην Ταιβανοποίηση του κατεχόμενου μέρους της Κύπρου ή ακόμη και σε δύο κράτη με την αναγνώριση από τη διεθνή κοινότητα ενός Τ/Κ κρατιδίου. Υπάρχει ακόμη κι πιθανότητα ανακήρυξης των κατεχομένων σε Τούρκικη Επαρχία.

Συνεπώς έχοντας ως γνώμονα την εγκαθίδρυση ενός ομοσπονδιακού κυπριακού κράτους που θα λειτουργεί εύρυθμα προς όφελος και των δύο κοινοτήτων, η πολιτική ηγεσία της Ε/Κ κοινότητας θα πρέπει να συνεχίσει τις συνομιλίες και να προσπαθήσει να βελτιώσει στο ύψιστο δυνατό βαθμό τις πρόνοιες του προτεινόμενου από τους Τ/Κ συντάγματος με αντιπροτάσεις και αν είναι δυνατόν να πείσει την άλλη πλευρά να αποσύρει κάποια ή κάποιες προτάσεις που θεωρεί εντελώς απαράδεκτες για την ομαλή λειτουργικότητα του ομόσπονδου κράτους. Προς τούτο είμαι σίγουρος ότι θα έχει την υποστήριξη της διεθνούς κοινότητας.

Πολλοί αισθάνονται φοβίες ότι σε ένα ομοσπονδιακό κράτος τα πάντα θα αλλάξουν. Αυτό δεν αληθεύει. Η καθημερινή ζωή των ανθρώπων τόσο στο Τ/Κ συνιστών κρατίδιο όσο και στο Ε/Κ είτε δεν θα αλλάξει καθόλου είτε θα αλλάξει ανεπαίσθητα. Οι άνθρωποι θα συνεχίσουν να ασχολούνται με τα ίδια ακριβώς θέματα: θα κάνουν την ίδια εργασία, θα συνεχίσουν να έχουν τα ίδια χόμπυ, τα ίδια ενδιαφέροντα, με βασική διαφορά ότι θα έχουν τη δυνατότητα να τα επεκτείνουν σε όλη την Κύπρο και όχι μόνο σε ένα μέρος της ως σήμερα.

Μ' άλλα λόγια θα ξανανιώσουν οι παλιοί ως Κύπριοι πολίτες μιας και μόνο πατρίδας - ολόκληρης της Κύπρου - και οι νέοι θα νιώσουν ότι διευρύνονται οι δυνατότητες τους σε πολλούς τομείς. Παν' απ' όλα θα νιώθουμε όλοι οι Κύπριοι ασφαλείς στην κοινή μας πατρίδα, υπό την ομπρέλα ή στο πλαίσιο της συνομοσπονδίας που λέγεται Ευρωπαϊκή Ένωση.

Η προτεινόμενη λύση Διζωνικής-Δικοινοτικής Ομοσπονδίας (ΔΔΟ) δεν είναι ανάθεμα, δεν είναι ένας οδυνηρός ιστορικός συμβιβασμός όπως ισχυρίζονται μερικοί, αλλά μια ευλογία, είναι η μια και μοναδική αναγκαία πράξη που θα ενώσει την διχοτομημένη μας πατρίδα, σε ένα ανεξάρτητο κράτος με μια κυριαρχία, μια διεθνή προσωπικότητα, μια ιθαγένεια^. ένα κράτος μέλος των ΗΕ και της Ε.Ε. και όλων των άλλων διεθνών οργανισμών.

Πολλοί Ε/Κ απορρίπτουν την ΔΔΟ γενικά και τις συγκεκριμένες προτάσεις των Τουρκοκυπρίων ειδικά έχοντας υπόψη τους ότι ενώ πληθυσμιακά οι Ε/Κ αποτελούν την τεράστια πλειοψηφία του πληθυσμού (80+%) ενώ οι Τουρκοκύπριοι τη μεγάλη μειοψηφία το 20-%), όταν ερχόμαστε στο διαμερισμό των εξουσιών στο ομοσπονδιακό επίπεδο και στη συμμετοχή στα ομοσπονδιακά σώματα και όργανα, οι Τ/Κ ζητούν πέραν του 20% που "κανονικά" αναλογεί στην κοινότητά τους. Σε ορισμένα σώματα και όργανα ζητούν συμμετοχή μέχρι και 50%, δηλαδή πλήρη ισότητα της μειοψηφίας με την πλειοψηφία. Θεωρούν, δικαιολογημένα ότι αυτές οι απαιτήσεις των Τ/Κ συνιστούν μιαν κατάφωρη αδικία σε βάρος της Ελληνοκυπριακής κοινότητας.

Η μοιρασιά των εξουσιών αποτελεί το πιο οδυνηρό αγκάθι για τους φιλόδοξους Ε/Κ φοβικούς εθνικιστές και ρατσιστές πολιτικούς και άλλους παράγοντες. Αυτή όμως η κατάληξη οφείλεται στα ιστορικά συγκρουσιακά γεγονότα μεταξύ των δύο κυπριακών κοινοτήτων και των "μητέρων πατρίδων" τους τα τελευταία 60 τόσα χρόνια, την ευθύνη για τα οποία έχουν οι ίδιες εθνικιστικές και ρατσιστικές δυνάμεις και στις δύο κοινότητες και στις δύο "μητέρες πατρίδες". Αυτές είναι οι δυνάμεις στις δύο κοινότητες που δεν εμπιστεύονται η μια την άλλη, με τελική κατάληξη να επιζητούν τον πλήρη διαχωρισμό του λαού και τη πλήρη διχοτόμηση του νησιού.

Θα πρέπει να υπενθυμίσουμε ότι τόσο το ενιαίο κράτος όσο και η συνομοσπονδία και η ομοσπονδία αποτελούν ιστορικά δημιουργήματα. Δεν είναι δηλαδή δοσμένα μια για πάντα. Δηλαδή δεν υπήρχαν και δεν θα υπάρχουν πάντοτε. Είναι δημιουργήματα ανάγκης που ιστορικά εμφανίστηκε σε ορισμένους λαούς για την εξασφάλιση ασφάλειας, ειρηνικής και ομαλής συμβίωσης τόσο στους ίδιους τους πολίτες τους, των οποίων θα πρέπει να παραδεχθούμε ότι  δεν έχουν, για διάφορες αιτίες, όλοι τα ίδια ακριβώς συμφέροντα, όσο και σε σχέση με τους λαούς των άλλων χωρών-κρατών.

Συνεπώς θα πρέπει να παραδεχθούμε ότι και η λύση ΔΔΟ αν και όταν λειτουργήσει ομαλά και κανονικά στη πράξη και όταν οι άνθρωποι και στις δύο κοινότητες χάσουν τις φοβίες και την έλλειψη εμπιστοσύνης και αποκτήσουν πλήρη εμπιστοσύνη και διαμορφώσουν φιλικές και ειρηνικές σχέσεις μεταξύ τους δυνατόν σε κάποιο σημείο στο μέλλον και στα πλαίσια της εξέλιξης της Ευρωπαϊκής Ένωσης, να επιφέρουν αλλαγές στο κρατικό καθεστώς που θα εξυπηρετούν καλύτερα τις ανάγκες που θα έχουν τότε. 

Το θέμα είναι να τεθούν τα θεμέλια της ΔΔΟ και με καλή θέληση να κτίσουμε το οικοδόμημα της νέας ενωμένης Κύπρου, έστω κι αν στα όργανα εξουσίας οι Τουρκοκύπριοι συμπατριώτες μας θα έχουν μεγαλύτερη αναλογία συμμετοχής απ' ότι αναλογεί στην κοινότητά τους. Ας μην ξεχνάμε ότι η μικρή μας Κυπριακή Δημοκρατία, όπως κι άλλες μικρές χώρες - Μάλτα, Λουξεμβούργο, Δανία κ.ά - έχουν στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο την ίδια εξουσία που έχουν υπερδυνάμεις όπως η Γερμανία, το Ηνωμένο Βασίλειο, η Γαλλία, η Ιταλία κ. ά.

Μήπως αυτό είναι άδικο; Φαινομενικά είναι άδικο κι όμως με αυτή την αδικία για τις ευρωπαϊκές υπερδυνάμεις, η Ευρωπαϊκή Ένωση λειτούργησε σχεδόν ομαλά, αλλά σίγουρα χωρίς βίαιες συγκρούσεις, όλα αυτά τα χρόνια.

Τέλος διακηρύττουμε ότι η αδικία αυτή και κάθε αδικία θα παραμεριστεί με την πάροδο του χρόνου όταν για κάθε περίπτωση γίνεται αυτό εφικτό^.  μέχρι να γίνει εφικτή η εγκαθίδρυση σε παγκόσμια κλίμακα μιας αταξικής κοινωνίας που θα λειτουργεί με βάση τις αρχές της "άμεσης", της πραγματικής δημοκρατίας που δεν θα ανέχεται καμιά απολύτως αδικία.