2003 - 05 Σύγχρονες Μορφές Δουλείας
Ανοιχτή επιστολή που απεστάλη με το ηλεκτρονικό ταχυδρομείο
28 Ιουνίου 2003
ΑΝΟΙΧΤΗ ΕΠΙΣΤΟΛΗ ΜΕ ΘΕΜΑ: ΣΥΓΧΡΟΝΕΣ ΜΟΡΦΕΣ ΔΟΥΛΕΙΑΣ
Προς τον Πρόεδρο της Κυπριακής Δημοκρατίας κ. Τάσσο Παπαδόπουλο,
Προς τον Πρόεδρο της Βουλής κ. Δημήτρη Χριστόφια,
Προς κάθε Υπουργό και κάθε Βουλευτή,
Προς κάθε Κομματάρχη και Συντεχνιακό ηγέτη,
Προς κάθε ενδιαφερόμενο.
Αξιότιμοι Κυρίες και Κύριοι,
Επιτρέψετέ μου να σας αναφέρω με όλο το σεβασμό, τα ακόλουθα:
Με την τελευταία απόφαση του για το ωράριο των καταστημάτων, ιδιαίτερα εκείνο για την καλοκαιρινή περίοδο, το Υπουργείο Εργασίας με τη συγκατάθεση της ΠΟΒΕΚ, των Συντεχνιών και άλλων «υπεύθυνων» νομοθετών, μετέτρεψε μερικές χιλιάδες μισθωτούς εργαζόμενους στα εμπορικά καταστήματα σε σύγχρονους «προλετάριους δούλους», με την έννοια ότι ο κύκλος της καθημερινής ζωής τους είναι: δουλειά – φαί – ύπνος – δουλειά – φαί – ύπνος...
Σύμφωνα με τα λόγια του Κ. Μαρξ:
Οι δούλοι, ιδιαίτερα αυτοί που ήταν το αποτέλεσμα δουλεμπορίου, πωλούνταν μια φορά και ξεμπερδεύανε, ενώ αντίθετα ο σύγχρονος «προλετάριος δούλος» είναι αναγκασμένος να πουλάει κάθε μέρα τον εαυτό του (πιο συγκεκριμένα την εργατική του δύναμη) σ’ ένα εργοδότη για να εξασφαλίσει τα προς το ζειν, γιατί αλλιώς χωρίς εργασία και εισοδήματα είναι καταδικασμένος σε θάνατο.
Από τότε που έγραφε τις σοφές του σκέψεις ο Κ. Μαρξ μέχρι σήμερα έχουν αλλάξει πάρα πολλά πράγματα στην ανθρωπότητα. Ένα απ’ αυτά είναι και το πιο κάτω:
Ενώ η ουσία της ταξικής κοινωνίας του σύγχρονου καπιταλισμού παραμένει απαράλλακτη όπως την διατύπωσε το 19ο αιώνα ο Μαρξ, δηλαδή η εκμετάλλευση της εργασίας των προλετάριων από τους κεφαλαιοκράτες και η ιδιοποίηση και συσσώρευση απ’ αυτούς της υπεραξίας (με διάφορες μορφές: κέρδος, μερίδια, ενοίκια, τόκοι, γαιοπρόσοδος, φόροι, κ.λπ.), λόγω κυρίως της οργανωμένης πάλης των εργαζόμενων από τη μια και της ανάπτυξης της επιστήμης και τεχνολογίας από την άλλη, που είχε ως αποτέλεσμα την ανύψωση της παραγωγικότητας της εργασίας σε αφάνταστα επίπεδα, το βιοτικό επίπεδο των εργαζομένων, ιδιαίτερα στις αναπτυγμένες βιομηχανικά χώρες, έχει ανέβει και αυτό σε τέτοιο βαθμό, ώστε οι εργαζόμενοι σε πολλούς τομείς της παραγωγής (ιδιαίτερα στους τομείς με αυτοματοποιημένη παραγωγή) και σε πολλές υπηρεσίες, ιδιαίτερα όμως στο δημόσιο τομέα, να περνούν «ζωή και κότα».
Ενώ ακόμη μέχρι και το τέλος του Β’ Παγκ. Πολέμου στην Κύπρο το κυριαρχούν ωράριο εργασίας τόσο για τους αγρότες όσο και για τους «αρκάτες» και τους άλλους εργαζόμενους ήταν «από το χάραμαν του φου ως το βούττημαν του νήλιου», σήμερα στη Γαλλία και σε άλλες αναπτυγμένες ευρωπαϊκές χώρες το επίσημο ωράριο είναι 35 ώρες τη βδομάδα. Στην Κύπρο, που βγαίνει από την υπανάπτυξη και οδεύει προς συνάντηση των αναπτυγμένων χωρών, ιδιαίτερα με την ένταξή της του χρόνου στην Ευρωπαϊκή Ένωση, το ωράριο εργασίας των περισσότερων μισθωτών εργαζόμενων δεν είναι και τόσο άσχημο, αφού κυμαίνεται από 37 μέχρι 39 ώρες τη πενθήμερη βδομάδα. Τα εισοδήματά καθώς και τ’ άλλα ωφελήματα και γενικά οι όροι εργασίας των Κυπρίων εργαζομένων, χάριν κυρίως στο σύστημα των συλλογικών διαπραγματεύσεων που ευλαβικά ακολουθείται τις τελευταίες δεκαετίες από τους λεγόμενους «τρεις εταίρους», και χάριν του συστήματος της αυτόματης τιμαριθμικής αναπροσαρμογής, όλο και καλυτερεύουν χρόνο με το χρόνο.
Ενώ στο όχι και τόσο μακρινό παρελθόν ο μόνος τρόπος εξασφάλισης της ικανοποίησης των αιτημάτων των εργαζομένων ήταν μετά από μεγάλης διάρκειας απεργία, τα τελευταία χρόνια, ενώ ακούμε εκφοβισμούς για κήρυξη απεργίας, σπάνια βλέπουμε να πραγματοποιούνται οι φοβέρες των συντεχνιών. Κι αυτό γιατί, όπως ελέχθη, το σύστημα της τριμερούς συνεργασίας και των συλλογικών διαπραγματεύσεων λειτουργεί άψογα, έτσι ώστε οι «αντίπαλοι» να καταφέρνουν να συναντηθούν στα «μισά του δρόμου» και να μένουν όλοι ικανοποιημένοι.
Τι γίνεται όμως με ορισμένους κλάδους στους οποίους οι εργαζόμενοι δεν είναι οργανωμένοι; Ας πάρουμε λ.χ. τα εμπορικά καταστήματα. Κατά κανόνα οι μισθωτοί εργαζόμενοι στα εμπορικά καταστήματα τόσο στα μικρά όσο και στις υπεραγορές δεν είναι οργανωμένοι. Τα καταστήματα σύμφωνα με το νόμο είναι υποχρεωμένα να είναι ανοιχτά από τις 7.30π.μ. μέχρι τις 6 ως 7μ.μ. τους 9 μήνες του έτους και από τις 7.30π.μ. μέχρι τις 2μ.μ. και από τις 5μ.μ. μέχρι τις 8 ή 9μ.μ. τους καλοκαιρινούς μήνες, 6 μέρες τη βδομάδα. Κατά κανόνα, όμως, οι εργαζόμενοι μένουν στο κατάστημα και πέραν του ωραρίου για να διεκπεραιώσουν ορισμένες εργασίες, όπως καθαριότητα, τακτοποίηση εμπορευμάτων κ.λπ. Μιλούμε δηλαδή για ένα ωράριο που κυμαίνεται από 60 ως 70 ώρες τη βδομάδα. Στις τουριστικές περιοχές είναι 7 μέρες τη βδομάδα και σε πολλές περιπτώσεις μέχρι τις 12 τα μεσάνυκτα.
Σε μερικές υπεραγορές οι εργαζόμενοι κατόρθωσαν και εξασφάλισαν ένα συνεχές ωράριο με βάση το οποίο εργάζονται κανονικά 39 ώρες τη βδομάδα και αν εργαστούν πέραν απ’ αυτές πληρώνονται υπερωρίες. Στα πιο πολλά, όμως, καταστήματα οι μισθωτοί εργάζονται όλες τις ώρες που είναι ανοικτό το κατάστημα, πράγμα που σημαίνει 60 με 70 ώρες εβδομαδιαίως. Αυτό σημαίνει χωρίς πολλά λόγια επαναφορά της κλασικής δουλείας: δουλειά – φαί – ύπνος – δουλειά – φαί – ύπνος ... Είναι μια μορφή δουλείας διότι είναι αδύνατο άνθρωπος που εργάζεται τόσες πολλές ώρες τη βδομάδα να είναι σε θέση να κάνει οτιδήποτε άλλο.
Συνεπώς, θα πρέπει να παραδεχθείτε κύριοι νομοθέτες, ότι αυτή η πολύωρη εργασία είναι μια μορφή σύγχρονης δουλείας! Νομοθετήσατε την εφαρμογή μιας σύγχρονης μορφής δουλείας για μερικές χιλιάδες συνανθρώπους σας σε ένα στάδιο της πορείας ανάπτυξης της ανθρωπότητας που ακόμη και 20 ώρες εργασίας εβδομαδιαίως και με ένα δίκαιο σύστημα αμοιβών θα ήταν αρκετές για να αποφέρουν στον κάθε ωφέλιμα εργαζόμενο ένα πολύ ικανοποιητικό βιοτικό επίπεδο.
Και ξέρετε, κύριοι επίσημοι του κοινωνικού κράτους δικαίου της Κύπρου, που με σάλπιγγες αναγγέλλετε ανά την υφήλιο ότι, όσον αφορά τους οικονομικούς δείκτες, η Κύπρος βρίσκεται στην πρώτη θέση σε σχέση με τις άλλες υπό ένταξη στην Ευρωπαϊκή Ένωση χώρες, πόσο αμείβονται οι εργαζόμενοι στα εμπορικά καταστήματα και σε άλλους χώρους σύγχρονης δουλείας; Μάθετε ότι εισερχόμαστε στην μεγάλη και ευημερούσα Ευρωπαϊκή Ένωση με χιλιάδες εργαζόμενους που αμείβονται με ₤2 ως ₤2.5 την ώρα, ενώ εργάζονται ως σύγχρονοι δούλοι; Γνωρίζω περίπτωση υπαλλήλου η οποία μετά από 15 χρόνια συνεχούς απασχόλησης στον ίδιο εργοδότη παίρνει καθαρό μισθό ₤380 το μήνα.
Θα μου πείτε ότι οι πλείστοι όσοι εργάζονται σήμερα στις υπεραγορές είναι αλλοδαποί. Ε και; Επειδή είναι αλλοδαποί θα πρέπει να εργάζονται ως δούλοι με εξευτελιστικά μεροκάματα; Οι διακηρύξεις της ΠΕΟ και των άλλων συντεχνιών για ισότητα των εργαζομένων ανεξάρτητα εθνικότητας ή υπηκοότητας στην πραγματικότητα δεν είναι τίποτ’ άλλο από κούφια λόγια. Μια εργαζόμενη σε οικία (οικιακή βοηθός) που σε πολλές περιπτώσεις εργάζεται και στη δουλειά του εργοδότη της, δουλεύει από το «γέννημα ως το βούττημα του ήλιο» και πιο πέρα γιατί σήμερα υπάρχει το φως από ηλεκτρικούς λαμπτήρες, διαμένει υποχρεωτικά στο σπίτι του εργοδότη της και αμείβεται με... ακούτε, ακούτε το απίστευτο... αμείβεται με ₤150 το μήνα.
Σαν δεν ντρεπόμαστε λέω εγώ. Έχει πάνω από ένα χρόνο τώρα που βρίσκεται πρόταση στη βουλή για παροχή αύξησης ₤30 το μήνα σ’ αυτές τις «σύγχρονες δούλες» και οι λιτοδίαιτοι βουλευτές μας ακόμη δυσκολεύονται να την παραχωρήσουν... μήπως και χάσουν τις ψήφους από τους εργοδότες - σύγχρονους δουλοκτήτες. Ή μήπως θεωρούν ότι οι σύγχρονες δούλες αμείβονται παραπάνω από ότι πρέπει...εφόσον είναι κι αυτές αλλοδαπές. Φτάνει ως εδώ για σήμερα. Ας μη μιλήσουμε για τις άλλες κατηγορίες σύγχρονης μορφής δουλείας, όπως είναι:
· οι 1200 τόσες εισαγόμενες πόρνες για τα καμπαρέ, τα μπαρ και τα άλλα νυκτερινά υποστατικά,
· οι αλλοδαποί ναυτικοί στα υπό κυπριακή σημαία πλοία,
· οι αλλοδαποί εργάτες στις φάρμες ζώων και στα αγροκτήματα,
· οι «αρκάτες» στις οικοδομές,
· οι «βοηθοί» στα βενζινάδικα, στα πλυντήρια, στα διάφορα εργαστήρια και εργοστάσια και στους διάφορους τεχνίτες-επαγγελματίες.
Οι σύγχρονες μορφές δουλείας στην Κύπρο, δεν είναι το αποτέλεσμα αυθόρμητης ιστορικής εξέλιξης. Είναι επίσημα διαμορφωμένη δουλεία, γιατί καθορίζεται και ρυθμίζεται με νόμους και με κανονισμούς που πρότεινε η Κυβέρνηση και ψήφισε η Βουλή των Αντιπροσώπων. Στο χέρι της Κυβέρνησης και της Βουλής είναι να επανορθώσουν και να καταργήσουν αυτά τα στίγματα που αμαυρώνουν το καλό όνομα της πατρίδας μας. Καλώ τόσο η κυβέρνηση όσο και η βουλή που κυριαρχούνται από αντιπροσώπους κομμάτων που επαγγέλλονται τη διάρθρωση και λειτουργία ενός κράτους δικαίου και μιας κοινωνίας ευημερούντων πολιτών να αναλάβουν τις ευθύνες τους. Ιδιαίτερα καλώ το ΑΚΕΛ, που διατείνεται ότι είναι το κόμμα των εργαζομένων και την ΠΕΟ, που διατείνεται ότι είναι ταξική συντεχνία, να πάρουν πρωτοβουλίες τώρα που βρίσκονται στην κυβέρνηση για τον εκσυγχρονισμό της νομοθεσίας όσον αφορά τα πιο πάνω και ιδιαίτερα όσον αφορά τις συνθήκες εργοδότησης αλλοδαπών.
Τελειώνω με ένα ακόμη σοφό λόγο του Μαρξ: «Ο λαός που κρατάει άλλο λαό υπόδουλο δεν μπορεί να είναι ο ίδιος ελεύθερος».
Με εκτίμηση,
Χαμπής (Μπάμπης) Κιατίπης