(όπως λέμε "βίοι παράλληλοι").

21 του Απρίλη 1999

Γεγονός Πρώτο

Εδώ και ένα σχεδόν μήνα οι ΗΠΑ και οι νατοϊκοί τους σύμμαχοι βομβαρδίζουν την Γιουγκοσλαβία και επιφέρουν σ' αυτή την μικρή, αλλά ανεξάρτητη χώρα ανυπολόγιστες υλικές ζημιές και προκαλούν τον θάνατο δεκάδων εκατοντάδων ανθρώπων.

Η χρήση των πιο σύγχρονων όπλων μαζικής καταστροφής και θανάτου από την κυβέρνηση των ΗΠΑ και τους νατοϊκούς συμμάχους της ενάντια στη Γιουγκοσλαβία δεν είναι η μοναδική^. προηγήθηκαν στρατιωτικές επεμβάσεις και πόλεμοι στην Κορέα, την Κούβα, στο Βιετνάμ, στη Γρενάδα, στον Παναμά, στον Αραβικό Κόλπο. Οι βομβαρδισμοί του Ιράκ συνεχίζονται ακόμη κατά διαστήματα.

Η αιτιολογία που έχει δοθεί για τη διεξαγωγή των βομβαρδισμών εναντίον της Γιουγκοσλαβίας, τους οποίους πιθανότατα σύντομα να ακολουθήσουν από ξηράς και από θάλασσας εκστρατευτικά σώματα, είναι ότι ο Πρόεδρος της Γιουγκοσλαβίας Μιλόσεβιτς δεν υπέγραψε το κείμενο συμφωνίας που είχαν ετοιμάσει οι δυτικές χώρες σχετικά με το Κόσοβο.

Ο Μιλόσεβιτς κατηγορείται για εθνικό ξεκαθάρισμα. Πολύ πιθανόν ο Μιλόσεβιτς και γενικά η πολιτική ηγεσία της Σερβίας να ακολουθούσε πολιτική εθνικού ξεκαθαρίσματος. Μια τέτοια πολιτική είναι και πρέπει να είναι πράγματι καταδικαστέα από όλο το κόσμο. Όμως, όπως συμβαίνει στις σύγχρονες αστικές κοινωνίες είναι επίσης απαράδεκτο και καταδικαστέο το ίδιο άτομο να παίζει τους ρόλους αστυφύλακα, δικαστή και δήμιου. Και όπως αποδείχθηκε οι νατοϊκές χώρες έχουν αναλάβει αυθαίρετα, εξ ονόματος της ανθρωπότητας, όλους αυτούς τους ρόλους. Κανείς δεν τους έχει αναθέσει τέτοιους ρόλους και ως εκ τούτου οι βομβαρδισμοί της Γιουγκοσλαβίας εκ μέρους των είναι εξ ίσου καταδικαστέοι στο βλέμμα της ανθρωπότητας, όσο και η πολιτική ξεκαθαρίσματος της Σέρβικης πολιτικής ηγεσίας.

Φαίνεται ότι οι βομβαρδισμοί δεν έχουν αναχαιτίσει το εθνικό ξεκαθάρισμα, αλλά αντίθετα το οδηγούν στην ολοκλήρωσή του. Οι αλβανόφωνοι Κοσοβάροι εγκαταλείπουν αναγκαστικά τις εστίες τους είτε λόγω των επιθέσεων των σερβικών ενόπλων δυνάμεων είτε λόγω του κινδύνου να σκοτωθούν από τους νατοϊκούς βομβαρδισμούς. Θα μπορούσε να υποθέσει κανείς ότι το πιο πιθανό είναι ολόκληρη η αλβανόφωνη κοινότητα του Κοσόβου να προσφυγοποιηθεί σε γειτονικές και σε μακρινές χώρες, με ελάχιστες ελπίδες επιστροφής στο τόπο της.

Με τους βομβαρδισμούς οι νατοϊκές δυνάμεις έχουν δρασκελήσει το σκαλοπάτι της λογικής που λέει ότι η λύση διεθνών προβλημάτων θα πρέπει να επιτυγχάνεται με ειρηνικές μεθόδους και ακολουθούν τη λογική λύσης διεθνών προβλημάτων με πολεμικές μεθόδους.

Με βάση αυτή τη λογική κανείς πλέον δεν μπορεί να εγγυηθεί την έκταση που δυνατόν να προσλάβει η ένοπλη βία με αφορμή τους βομβαρδισμούς της Γιουγκοσλαβίας. Εξ όσων φαίνεται, ο κίνδυνος να σταλούν χερσαίες δυνάμεις στη Γιουγκοσλαβία είναι άμεσος. Ένα τέτοιο μέτρο θα οδηγήσει πιθανόν στην έκρηξη ενός νέου παγκοσμίου πολέμου, που θα έχει απρόβλεπτες αυτή τη φορά συνέπειες για την ανθρωπότητα. Κι αυτό γιατί στη συγκεκριμένη περίπτωση η Ρωσία, ενώ μεν αντιτίθεται στη χρήση βίας από τους νατοϊκούς, δυνατόν να την ανεχθεί μέχρι κάποιο βαθμό. Αν όμως ξεπεράσει αυτό το βαθμό, ειδικά με την αποστολή χερσαίων δυνάμεων, θα υποχρεωθεί να επέμβει στρατιωτικά. Και είναι γνωστό ότι η Ρωσία, αν και φαίνεται οικονομικά αποδυναμωμένη, εντούτοις έχει μεγάλη οικονομία "εν δυνάμει" και επίσης μαζί με τους συμμάχους της αποτελούν μεγάλη στρατιωτική (πυρηνική) δύναμη.

Γεγονός Δεύτερο

Στις 20 Απριλίου, 1999 δύο αμερικανοί μαθητές οπλισμένοι σαν αστακοί όρμησαν σε σχολείο της μικρής πόλης Λίτλτον των Η.Π. και δολοφόνησαν εν ψυχρώ 25 μαθητές και μαθήτριες, πλήγωσαν δεκάδες άλλους και στο τέλος έστρεψαν τα όπλα πάνω τους και αυτοκτόνησαν.

Μετά το τραγικό αυτό συμβάν που συγκλόνισε την αμερικάνικη κοινωνία, ο Πρόεδρος Μπιλ Κλίντον απευθύνθηκε στον αμερικάνικο λαό από την τηλεόραση και ανάφερε τα ακόλουθα:

Σχολιασμός της ομιλίας Κλίντον

Το πιο πάνω γεγονός, που πραγματικά έχει συγκλονίσει τον κόσμο ολόκληρο, δεν είναι το μοναδικό που συνέβη στις ΗΠΑ. Προηγήθηκαν πολλά άλλα παρόμοια. Καθημερινά ανακοινώνεται η διάπραξη δεκάδων φόνων είτε από μαθητές είτε από νέους είτε από ενήλικες. Η χρήση διαφόρων μορφών βίας από ξεχωριστά άτομα και οργανωμένες ομάδες (gangs) είναι πολύ διαδεδομένη ταχτική για να εκφράσουν οι αμερικάνοι είτε το θυμό τους είτε για να τιμωρήσουν είτε για να εκδικηθούν είτε για να αποκτήσουν αγαθά που ανήκουν σε τρίτους.

Οι βομβαρδισμοί της Γιουγκοσλαβίας καθώς και μια σειρά άλλες στρατιωτικές επεμβάσεις της κυβέρνησης των ΗΠΑ και των συμμάχων τους ενάντια σε άλλους λαούς, δείχνει ότι η χρήση ένοπλης βίας δεν περιορίζεται στο ατομικό και στο επιμέρους κοινωνικό επίπεδο, αλλά και στο κρατικό επίπεδο. Ενώ οι κυβερνήσεις των νατοϊκών χωρών, φαίνονται να καταπολεμούν στα λόγια την τοπική και τη διεθνή τρομοκρατία, στην πραγματικότητα ασκούν οι ίδιες διεθνή, κρατική μάλιστα, τρομοκρατία.

Οι διάφορες μορφές βίας που συγκλονίζουν τον αμερικάνικο λαό αντανακλούνται στην τέχνη και ιδιαίτερα στην κινηματογραφική. Συνεπώς δεν θα πρέπει να μας ξενίζει το γεγονός ότι τα πλείστα αμερικάνικα κινηματογραφικά και τηλεοπτικά έργα που βλέπουμε στην τηλεόραση και στους κινηματογράφους εμπεριέχουν κυρίως σκηνές βίας όλων των πιθανών μορφών που θα μπορούσε να φανταστεί το ανθρώπινο μυαλό. Στα έργα αυτά χρησιμοποιούνται είτε όπλα υπαρκτά είτε όπλα φανταστικά. Ακόμη και τα περισσότερα αμερικάνικα ακίνητα ή κινούμενα σχέδια (κόμικς) που προορίζονται για παιδιά και έχουν ως πρωταγωνιστές τους είτε ανθρώπους είτε ζώα είτε φανταστικά όντα, παρουσιάζουν αποκλειστικά συνεχείς συγκρούσεις διάφορων μορφών και τη χρήση διαφόρων μορφών βίας.

Στη διαλεκτική τους σχέση - πραγματικότητα και τέχνη - αλληλοεπηρεάζονται, με αποτέλεσμα όχι μόνο η πραγματικότητα να επηρεάζει τις παραγωγές της τέχνης, αλλά και η τέχνη που αντανακλά με το ιδιαίτερο της τρόπο την πραγματικότητα, να μετατρέπεται σε ειδικό παράγοντα διαμόρφωσης ψυχισμού και τρόπων συμπεριφοράς στα παιδιά και ακόμα στους μεγάλους, με επιλεγμένα πρότυπα και αξίες αυτά που κυριαρχούν στην πραγματικότητα, με το να τα μεγαλοποιεί και να τα εκθειάζει. Και εφόσον η χρήση διαφόρων μορφών βίας κυριαρχεί στην πραγματικότητα, η τέχνη δεν μπορεί παρά να τις αναπαράγει με τους δικούς της ιδιόρρυθμους τρόπους και να την παρουσιάζει ως "πρότυπο πρέπουσας συμπεριφοράς που αρμόζει σε ένα ισχυρό αμερικάνο". Το γεγονός λ.χ. ότι η αμερικάνικη αεροπορία χρησιμοποιεί σε στρατιωτικές επιχειρήσεις τα σύγχρονα βομβαρδιστικά και τους σύγχρονους πυραύλους, δεν θα μπορούσε η τέχνη να το αγνοήσει. Αντίθετα το χρησιμοποιεί για να παράγει έργα με παρόμοιες υποθέσεις. (βλέπε: "Top Gun" και άλλα έργα).

Θα μπορούσαμε να πούμε ότι η αμερικάνικη κοινωνία οικοδομήθηκε σε μεγάλο βαθμό με κυριαρχικό στοιχείο τη βία και ακόμη δεν κατόρθωσε να απελευθερωθεί απ' αυτή της τη παράδοση. Τα παιδιά της Αμερικής, και δυστυχώς και πολλών άλλων χωρών, μεγαλώνουν όχι μόνο παρακολουθώντας την πραγματική άσκηση βίας μέσα στην κοινωνία τους σε όλα τα επίπεδα και πτυχές της οργάνωσής της, αλλά και τη άσκηση βίας πάνω στις οθόνες του σινεμά, της τηλεόρασης, των ηλεκτρονικών υπολογιστών, των ηλεκτρονικών μηχανών παιχνιδιών και στα έντυπα μέσα (περιοδικά, κ.ά.). Τα ερεθίσματα και από τις δύο πλευρές είναι ακατανίκητα.

Στις σύγχρονες κοινωνίες η βία δεν ασκείται όμως μόνο με τα όπλα. Ολόκληρο το οικονομικό και κοινωνικό-πολιτικό σύστημα της ταξικής κοινωνίας με τη μορφή του καπιταλισμού στηρίζεται πάνω στον ατέρμονο ανταγωνισμό. Οι αδυσώπητοι ανταγωνισμοί ανάμεσα σε άτομα, ανάμεσα σε οργανωμένες ομάδες (επιχειρήσεις, πολιτικά κόμματα, αθλητικούς συλλόγους, κλπ) και ανάμεσα στα καπιταλιστικά κράτη, οδηγούν με μαθηματική ακρίβεια στη μια μορφή βίας ή στην άλλη. Οι πολιτικοί μας λένε ότι υποστηρίζουν τον "υγιή" ανταγωνισμό. Δεν είναι όμως ο ανταγωνισμός ούτε "υγιής" ούτε "ασθενής". Είναι σκέτος αδυσώπητος ανταγωνισμός, αποτέλεσμα του οποίου είναι είτε η ολική καταστροφή του ηττημένου αντίπαλου είτε η ολική ή μερική υποταγή του στον νικητή.

Συνεπώς, έχοντας τα πιο πάνω υπόψη, όταν ακούμε τον Κλίντον να μας λέει ότι:

 "Δεν γνωρίζουμε ακόμη όλα τα πως και τα γιατί αυτής της τραγωδίας" και ότι  

"Πολύ πιθανό ποτέ να μη μπορέσουμε να την καταλάβουμε πλήρως" και ότι  

"Ο Απόστολος Παύλος μας θυμίζει ότι τη ζωή την βλέπουμε θολά διαμέσου ενός γυαλιού^. ότι μόνο ένα μέρος όσων συμβαίνουν καταλαβαίνουμε.", 

θα πρέπει να συμπεράνουμε τουλάχιστον τα ακόλουθα:

Ο άνθρωπος αυτός είτε νιώθει πράγματι ενοχές για τις δικές του πράξεις βίας (τη χρήση στρατιωτικής βίας σε διάφορες περιπτώσεις) και προσπαθεί να τις καλύψει με υπεκφυγές με το να μην λέει τις πραγματικές αιτίες που οδηγούν τα παιδιά και τους νέους σε πράξεις βίας είτε θέλει να στείλει το μήνυμα ότι η χρήση βίας από τους ενήλικες, όπως είναι ο ίδιος, θα πρέπει είναι ανεκτή, ενώ η χρήση βίας από τα παιδιά θα πρέπει να είναι απαράδεκτη. Ως εκ τούτου θα πρέπει να καταδικάσουμε τα παιδιά που δολοφόνησαν δεκάδες συμμαθητές τους, αλλά να ανεχθούμε τον ίδιο που δολοφονεί δεκάδες Σέρβους και άμαχους αλβανόφωνους Κοσοβάρους.

Με το να χρησιμοποιεί τα λόγια ενός διανοούμενου (του Απόστολου Παύλου), που έζησε πριν από δύο χιλιάδες σχεδόν χρόνια και του οποίου τα λόγια εκτιμούνται από τους θρησκευόμενους συμπατριώτες του, για να πει σ' αυτούς ότι "ότι μόνο ένα μέρος όσων συμβαίνουν καταλαβαίνουμε", προσπαθεί να τους πείσει ότι και τους βομβαρδισμούς που εξαπολύει ενάντια στη Γιουγκοσλαβία και πιθανώς και όσα θα τους ακολουθήσουν, να μην προσπαθούν να τα κατανοήσουν λογικά, γιατί είναι μάταιος κόπος, εφόσον μόνο μέρος των όσων συμβαίνουν μπορούμε να κατανοήσουμε. Κι αυτό γιατί αν κατανοήσουν τις αιτίες για τις οποίες βομβαρδίζει τη Γιουγκοσλαβία υπάρχει κίνδυνος να τον καταδικάσουν ως εγκληματία πολέμου.

Και πράγματι ο συνεχιζόμενος για ένα ολόκληρο μήνα βομβαρδισμός μιας μικρής χώρας που από τη μια δεν δείχνει καμιά σχεδόν αντίσταση και από την άλλη δεν παραδίνεται, θα πρέπει να είναι για τον αμερικάνικο λαό ακατανόητα πράγματα.

Ακολούθως ο Πρόεδρος Κλίντον μας λέει ότι: 

"Γνωρίζουμε όμως ότι θα πρέπει να κάνουμε πολύ πιο πολλά για να επικοινωνήσουμε με τα παιδιά μας και να τα διδάξουμε να εκφράζουν τον θυμό τους με λόγια και όχι με όπλα."

Σ' αυτά τα λόγια ταιριάζει είτε ένα γνωμικό που λέει: "Δάσκαλε που δίδαξες και λόγο δεν εκράτεις" είτε θα πρέπει να υποθέσουμε ότι ο άνθρωπος αυτός πάσχει από απύθμενη αναισθησία ή δεν έχει συναίσθηση αυτών που λέει σε σχέση με τις δικές του πράξεις.

Αμήν, και πότε η ανθρωπότητα θα απαλλαγεί από τέτοιους ανθρώπους. Η δική μου πεποίθηση είναι ότι η ανθρωπότητα θα απαλλαγεί από τέτοιους πολεμοκάπηλους και από κάθε είδος "φιλόδοξων πολιτικών ηγετών" και τις επαίσχυντες πράξεις τους, όταν αντικαταστήσει το υπάρχον ταξικό κοινωνικό σύστημα με ένα αταξικό κοινωνικό σύστημα, στο οποίο οι λαοί θα αυτοδιαχειρίζονται τις υποθέσεις τους με βάση τις αρχές της άμεσης δημοκρατίας. Αμήν και πότε.

Χαμπής Κιατίπης

Λευκωσία, 21/4/99

Γράφτηκε στις 21 του Απρίλη 1999 και αποστάληκε προς δημοσίευση σε διάφορες κυπριακές εφημερίδες

Δημοσιεύθη στην Εφημ. ΑΛΗΘΕΙΑ στις 24 Απριλίου, 1999